Rond het jaar 30 zwierf de Joodse timmermanszoon Jezus van Nazaret predikend door Galilea. De evangeliën vertellen over zijn optreden, maar hebben nauwelijks iets te melden over de wereld waarin hij opereerde. De vele conflicten tussen Joden en Romeinen en tussen Joden onderling blijven onderbelicht. Om die woelige samenleving te leren kennen moeten we te rade gaan bij Flavius Josephus, de Joodse geschiedschrijver die enkele jaren na de kruisdood van Jezus in Jeruzalem werd geboren en na een spaak gelopen carrière terecht kwam in Rome.
In zijn geschiedwerken biedt hij de politieke, sociale en economische achtergronden voor het doen en laten van Jezus. Niet zonder reden wordt hij wel de vijfde evangelist genoemd. Hij maakt het mogelijk Jezus, van wie hij in tien omstreden regels een korte karakteristiek geeft, te vergelijken met andere profeten, messiassen, zelfverklaarde koningen en wonderdoeners.
In Jezus en de vijfde evangelist komt Jezus naar voren als een sociaal voelend man die in de diep verdeelde samenleving met zijn boodschap van het naderend koninkrijk van God velen aansprak maar ook velen van zich vervreemdde. Vele deelonderwerpen worden nader uitgewerkt, zoals het waarheidsgehalte van de geboorteverhalen van Jezus, de rol van Maria van Magdala, de betekenis van exorcisme, het geweld in Getsemane, de kruisdood als ultieme bestraffing en de constructie van Jezus’ opstanding uit de dood. Enkele personen uit de evangeliën krijgen dankzij de toelichtende informatie van Josephus een andere inkleuring: Johannes de Doper, Pontius Pilatus, Barabbas, Judas Iskariot en Jezus’ broer Jakobus.
Fik Meijer is emeritus hoogleraar Oude Geschiedenis, hij is actief als vertaler en schrijver van geschiedkundige werken. De bekendste daarvan is de vertaling van het complete oeuvre van Flavius Josephus. Regelmatig is hij te horen in radio- en tv programma’s met als onderwerp
geschiedenis. Hij plaatst dan vaak actuele gebeurtenissen in een historische context.
