Bijbelinterpretaties bij tot slaaf gemaakten

In The Oxford Guide to Ideas and Issues of the Bible (Oxford University Press 2001), staat een artikel over de omgang van de zwarte, tot slaaf gemaakte Amerikaanse Afrikanen met de Bijbel. Dit is bijzonder interessant omdat wij als Nederlanders ook kolonisten waren die (zwarte) medeburgers tot slaaf maakten en tegelijk tot het christendom bekeerden. Uit het artikel valt voor ons zeker ook iets te leren.

Bijbel

In eerste instantie kreeg de Bijbel weinig ‘Anklang’ bij de zwarte tot slaaf gemaakten, vertelt het artikel. Zendelingen klaagden dat hun bekering niet aansloeg. Dat kwam door de nadruk op een boek en geschreven taal. Eind 18e eeuw veranderde dat. De zwarten tot slaaf gemaakten haalden zelf thema’s uit de Bijbel die hen speciaal aanspraken. Bijvoorbeeld – ik had hier nooit eerder aan gedacht- de gevangenschap van Jezus (namelijk voor zijn terechtstelling) was voor hen een veel langduriger en centraler aspect in diens leven. Het werd met de kruisdood een fundamenteel aspect van herkenning van gedeeld lijden.

Pinksteren

Later werden teksten als van Handelingen 2, de Pinkstertekst, waarin alle volken de komst van de heilige Geest meemaken belangrijk. Ook Galaten 3: 26 gaat een rol spelen. “Het doet er niet toe of u Jood bent of Griek, slaaf of vrij mens, man of vrouw. Want samen vormt u een eenheid in Christus Jezus.” Martin Luther King kun je als late vertegenwoordiger van die beweging plaatsen. Deze benadering heeft kritiek op het koloniale land maar ook vertrouwen dat het goed komt.

Nieuwe visie

Begin 20ste eeuw ontstond nog een nieuwe visie. Zwarte kerkelijke vertegenwoordigers geloofden niet meer in integratie in de witte samenleving. Zij voelden zich verwant met de zogenaamde Garvey beweging, Islamisten en Zwarte Joden. Binnen de eigen bevolkingsgroepen groeide nu ook frictie en tegenstand. Eind 20ste eeuw ontstond nogmaals een nieuwe omgang met de Bijbel binnen de zwarte gemeenschap. Een nieuw fundamentalistische georiënteerde groepering verwierp het hele rassenvraagstuk als onbeduidend. Het ging nu om precieze interpretatie van de kerkelijke dogmatiek. Ook deze beweging, nu actueel, is zodoende kritisch op de eigen bevolking en lotgenoten. Treurig is dat een positie van achterstelling heel lange schaduwen heeft waarin ook leden van dezelfde kring elkaar gaan bestrijden. Het is duidelijk dat pijn die je bevolkingsgroepen aandoet op veel verschillende manieren weer rechtgezet moet worden, maar daar gaan veel generaties overheen.

Katrijne Bezemer
voorganger van De Hoeksteen in Voorburg en De Kapel in Bloemendaal

Meer blogs …