Christelijke theologie en vrijzinnigheid: een ongemakkelijk verstandshuwelijk

Geloven in een seculiere wereld

De leden van Vrijzinnigen Nederland zien zichzelf niet als lid van een kerk. Hun geloof is veelal een geloof dat afscheid heeft genomen van een levensbeschouwing die grenzen trekt tussen hemel en aarde, tussen hier en hiernamaals en tussen kerk en wereld en tussen goddelijke en menselijke werkelijkheid.

Theologie in een seculiere wereld

De klassieke christelijke theologie is niet antropologisch gericht. Maar in het antropologische wereldbeeld willen mensen zichzelf zien als verantwoordelijkheid voor hun handelen en zij laten zich dat niet uit handen nemen door een god of een sacrale werkelijkheid.

Obstakels voor een vrijzinnige theologie

In de vrijzinnigheid is maar één ding heilig: ieders persoonlijke geloofsbeleving.

Daarnaast zijn er nog heel veel vrijzinnigen die geen afstand willen doen van de oude christelijke gebruiken en rituelen.

Tenslotte is er de psychologische drempel om afstand te doen van wat men gewend was zonder er zeker van te zijn wat daarvoor in de plaats komt.

Geen theologie, maar een leidraad

Via de bijbel en de erkenning van God als schepper is er nog wel een band tussen de vrijzinnigheid en het christendom, maar die band kent zijn complicaties. Om op de schouders van het religieuze verleden een ervaarbare en voorstelbare theologie te ontwerpen is niet eenvoudig. Verder dan een leidraad, een soort vademecum, kom je niet.

Een vademecum van de vrijzinnigheid

De vrijzinnigheid zou het moeten aandurven om als leidraad aan te houden dat we als vrijzinnigen de band met God als iets van ondergeschikte waarde beschouwen en we de betekenis van de oude verhalen uit de traditie alleen nog zien als overleveringen die ons existentieel raken. Een zoektocht naar de dieptepsychologische betekenis van de oude verhalen. Dat kan nieuwe wegen voor het beoefenen en beleven van vrijzinnig geloof ontsluiten.

Johan de Wit

Dit is een uittreksel van het het hele essay dat Johan heeft geschreven voor het 150-jarig jubileum. Wilt u reageren graag!

Dat kan aan de hand van deze vragen en stuur uw bijdrage toe aan bureau@vrijzinnigen.nl

• Hoe kan onze betrokkenheid bij de maatschappij en hoe we functioneren als mens gesteund worden door vrijzinnige theologie? Of hebben we geen theologie meer nodig in deze geseculariseerde wereld?
• Hoe verbinden wij het religieus humanisme in onze vereniging met het vrijzinnig christendom? Of is dat niet mogelijk?
• Wat zijn de filosofische of theologische vragen die prioriteit moeten hebben in onze vereniging?