Jan van Hooff, gedragsbioloog, geeft in het kader van het jaarthema ‘thuiskomen in een ontheemde wereld’ van De Vlam Rhenen over het moraal en de ‘struggle for life’.

Ubi bene, ibi patria of  “waar het goed is, kom ik thuis”. Zo kiezen en scheppen de mens, net als andere levende wezens, hun leefomgeving, hun heem en thuis. Voor zover er geen keus is, hebben ze zich te schikken. Daarbij gaat het om beiden, zowel de ecologische en fysieke omgeving, maar vooral  ook om de sociale setting, de samenlevingsvormen.

Survival of the fittest

Er heerst een voortdurende spanning tussen zelfhandhaving en dienstbaarheid, tussen egoïsme en gemeenschapszin. Het is niet iets waarmee alleen wij mensen worstelen, ook in de natuur gaat het om ‘the survival of the fittest’.

Van Hooff zal vertellen over dit spanningsveld en hoe zich daarin ‘noodgedwongen’omgangsregels ontwikkelen. Gewoonten (more) die door de betrokkenen als niet-schadelijk en als weldadig worden ervaren krijgen een normatief karakter: ‘zo doen wij die dingen’ wordt tot ‘zo hoort het’

De natuur is amoreel, maar daar waar samenleven opbloeit, ontluikt ook de kiem van de moraal. Hoe verloopt dit proces? Hoe ontstaat moraal in een amorele natuur? En kan dit inzicht ons helpen om de ‘grillen’ en ongrijpbaarheden van onze eigen morele vorming beter te begrijpen?

Kosten 8,50 euro (5,50 euro gereduceerd tarief voor leden/begunstigers)

Jan van Hooff

Jan A.R.A.M. van Hooff (Arnhem 1936),  groeide op in het Burgers’ Zoo te Arnhem en studeerde biologie in Utrecht en Oxford. Van 1980 tot 2001 was hij aan de Universiteit Utrecht verbonden als hoogleraar in de Gedragsbiologie en hoofd van de onderzoeksgroep Ethologie & Socio-oecologie.

Zijn interesse gaat in het bijzonder uit naar het sociale gedrag en de sociale organisatie van primaten. Dit werd o.a. onderzocht bij de chimpanseegroep in Burgers Zoo, Arnhem. Het ging om om zaken als conflictoplossing, sociale harmonie en stress, en de invloed hiervan op de ontwikkeling van individuele dieren, in afhankelijkheid van sociale positie, leeftijdsfase en sekse.

Van Hooff is lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en Officier in de Orde van Oranje-Nassau