Herdenken met pijn

Vandaag is de herdenking van de bevrijding van Indonesië, al weer 72 jaar geleden. Deze periode heeft levens van mensen bepaald, maar er wordt zelden over gesproken. Voor mensen die daar woonden is het net zo reëel als de bevrijding op 5 mei. Mijn moeder en haar familie overleefden maar net de kampen en de Bersiapperiode vlak daarna, velen niet. Deze dag was belangrijk voor ons, en is dat nog steeds voor mij.

Toch is er iets dat blijft schuren bij deze herdenking. Je raakt steeds het topje van de ijsberg van leed, het leed van witte Nederlanders. De Indonesiërs die er voor konden of moesten kiezen naar Nederland te vluchten, de oneerlijke deal die de Molukkers voor hun trouwe diensten werd aangeboden. En dan het einde van de kolonie, het uitroepen van de republiek Indonesië, twee dagen na de capitulatie van de Japanners.

Laten we niet vergeten dat Indonesië echt een kolonie was. Ik ben nog opgevoed met de gedachte dat we daar hele goede dingen hebben gedaan, zoals zending, scholen en ziekenhuizen bouwen. Dat is zo, maar laat dat niet verdoezelen dat het gewoon een kolonie was voor de winst, de grondstoffen en de strijd om de wereld. Boeren waren bijvoorbeeld verplicht een deel van hun oogst af te staan aan de Nederlandse bezetter, dat leidde rechtstreeks tot grote hongersnoden, waarbij veel mensen omkwamen.

En meer vreselijke dingen gebeurden door Nederlanders, in opdracht van rijke handelaren en de regering. Staan deze feiten nu in de Nederlandse geschiedenisboeken? Als dit deel van onze geschiedenis niet openbaar wordt en onderdeel wordt van de lesstof op de scholen, zal de herdenking altijd iets ongemakkelijks blijven. En overlevenden hebben recht op een waardige herdenking.

In het prachtige, vreselijke boek van Alfred Birney ‘De tolk van Java’ is een deel van de gemeenschappelijke geschiedenis van Nederland en Indonesië beschreven. Dit boek is een stukje geschiedschrijving, laat het niet vergeten worden. Het is een vuile geschiedenis voor Nederland.

Ik wil graag leven in een eerlijk land, waar de geschiedenis niet alleen het verhaal van de overwinnaars is. Dan moeten we ook open zijn over hoe we rijk zijn geworden, wat we gedaan hebben. Niet alleen bevrijding van de Spanjaard en de Duitser, maar ook hoe wij zelf terecht weggejaagd zijn als tirannen en uitbuiters.

Wies Houweling

Meer blogs lezen?