Lezing Het kwaad tussen zijn en gezien worden

Foucault’s kritiek van de panoptische maatschappij

In zijn befaamde studie Discipline, toezicht en straf (1975) ontwikkelde Michel Foucault zijn theorie van het panopticon: een radicaal transparante ruimte waarin volledige controle en disciplinering mogelijk worden. Waarheid wordt hier het synoniem van zichtbaarheid en grijpbaarheid.

Panopticon

Aanvankelijk verbindt hij deze panoptische situatie met de moderne gevangenissen, zoals deze in de 19de eeuw opkomen. Maar spoedig laat Foucault zien dat het panopticon een karakteristiek wordt van de moderne maatschappij. In zijn latere werk over ‘bio-macht’ en ‘vrijmoedig spreken’ onderzoekt hij de vraag of er niet andere visies op en ervaringen van  waarheid zijn, die weerstand bieden tegen het panopticon.

Recht op geheim

Daarvoor gaat Foucault ook terug naar een van zijn eerste inspiraties: het werk van Nietzsche en van Bataille. We ontdekken dat voor Foucault waarheid evengoed te maken heeft met het recht op geheim, waarmee een andere wereld wordt geopend dan die van de totale transparantie – een wereld die ons in de buurt brengt van de religie.

Laurens ten Kate neemt ons mee door Foucaults werk en laat zien hoe het panopticon een sleutel is tot zijn denken.

Meer informatie

Datum: 9 maart 2017
Tijd: 16.00 – 17.30 uur
Locatie: Auditorium KABK, Prinsessegracht 4, Den Haag
www.studiumgeneralekabk.nl