Recensie: De keuze (4-5 mei 2019)

Bert Jansen, oud-voorganger, stuurde ons deze boekrecensie bij 4-5 mei 2019

De keuze door dr. Edith Eva Eger

Levensverhaal
Edith Egers boek De keuze is een roman met een sterk autobiografische inslag.(1) Edith wordt geboren in een joods gezin in Hongarije. Samen met haar ouders en zus wordt ze in 1944, 16 jaar oud, opgepakt en naar Auschwitz gestuurd. Haar ouders worden direct na aankomst vergast. Edith maakt met haar dansen -zij was muzikaal en deed aan ballet- indruk op Mengele. Zij krijgt als beloning een brood toegeworpen. Bij dit dansen zijn haar gedachten elders, in een droomwereld. Dit wordt haar redding. Edith overleeft Auschwitz en de andere concentratiekampen, waarin ze na de dodenmars ook nog terecht komt.
Ze vertelt haar levensverhaal pas op hoge leeftijd. De strekking van het boek is: Wat er ook gebeurt, je hebt altijd een keuze. En dat zegt dan iemand, die in haar leven door diepe dalen is gegaan. Dat maakt haar verhaal ook geloofwaardig.

Therapie bij Jung
In de jaren vijftig had Edith hulp nodig, om de kloof, die er tussen haar en haar man Béla was ontstaan, te overbruggen. Het was de eerste stap in het vinden van een weg hoe om te gaan met pijn en verdriet. Een vriend van haar raadde haar een jungiaanse therapeut aan, die bij Jung in Zwitserland had gestudeerd. ”Ik wist bijna niets over klinische psychologie in het algemeen of jungiaanse psychologie in het bijzonder, maar nadat ik over dit onderwerp had gelezen, spraken verscheiden jungiaanse ideeën mij aan. Ik hield van de nadruk op mythen en archetypen, die me deden denken aan de literatuur, waar ik als jong meisje van had gehouden. En het idee om bewuste en onbewuste delen van iemands psyche samen te brengen tot een uitgebalanceerd geheel, intrigeerde mij.”(2) Wat haar vooral aansprak in Jungs therapeutische visie, was, dat je je bewust moet zijn van alles wat je doet. Edith wilde beter worden en bloeien. Ze wist dat het geen gemakkelijke weg was. Op de omslag van het boek wordt die weg gesymboliseerd door prikkeldraad , met een enkel bloemetje, waar je doorheen moet.

Psycholoog en psychiater
Edith studeert cum laude af in de psychologie aan de universiteit van Texas in El Paso. Daarna volgt zij de opleiding tot psychiater. Ze vroeg zich af, hoe ze mensen kon helpen om hun beperkende inzichten over zichzelf te overstijgen, om te transformeren in de persoon die ze hoorden te zijn. Haar eerste patiënt was een meisje, dat leed aan anorexia. Ze hielp het meisje over een dood punt heen, een groot minderwaardigheidsgevoel.
“Om te genezen moeten we de duisternis omarmen. We wandelen door de vallei van de schaduw op weg naar het licht,” had ze van Jung geleerd.(3) Edith begeleidde vanuit die gezindheid Vietnamveteranen, die ze leerde hun trauma’s -verwondingen- te accepteren. Wil je helen, dat moet je het litteken niet uitwissen, je moet het verzorgen. Want het verleden kun je niet veranderen, het heden wel. Die positieve instelling is steeds de leidraad in haar leven geweest. “Ik laat je gaan, schreeuw ik tegen het oude verdriet, ik laat je gaan!”(4)

Auschwitz
Zij heeft de moed bijeen geraapt om Auschwitz te bezoeken. “Als je niet naar Duitsland gaat, dan heeft Hitler de oorlog alsnog gewonnen.”, zei haar man.(5)
Bij haar bezoek aan Auschwitz komen de verschrikkelijkste herinneringen boven. Maar zelfs, zo stelt ze, toen, in die gevangenis, in die hel, kon ik kiezen welke gedachten ik had, of, dat ik al dan niet tegen het schrikdraad zou lopen, of uit het bed zou komen.

Zelfhulpboek
De keuze is eigenlijk een modern zelfhulpboek, waarin Jung expliciet aan de orde komt. Misschien heb ik uw nieuwsgierigheid gewekt om deze eigentijdse roman te lezen.

Bert Jansen
oud-voorganger

1. Dr. Edith Eva Eger- De keuze, Amsterdam 2017
2. Dr. Edith Eva Eger, p. 194
3. Dr. Edith Eva Eger, p. 264
4. Dr. Edith Eva Eger, p. 249
5. Dr. Edith Eva Eger, p. 242