Voorganger in de Schijnwerper: Jarek Kubacki

Vrijzinnigen zijn zoekers en twijfelaars die samen optrekken

Ik ben 45 jaar geleden in Polen geboren: in een randkerkelijk gezin met doopsgezinde, lutherse, herrnhutse en oudkatholieke wortels. Met zo’n achtergrond word je dan vanzelf ‘ongeneeslijk religieus’ hoewel niet per se heel erg kerks. Dan is het ook redelijk vanzelfsprekend dat je theologie gaat studeren. En dat deed ik: in Warschau.

Weggaan en terugkeren

20 Jaar geleden kwam ik in Nederland. Ik ging in Kampen studeren en raakte zo ook bij de kleine kring van Kampense vrijzinnigen betrokken: met name bij de Lutherse gemeente. Mijn kerkelijke opleiding deed ik bij de Remonstranten in Leiden. Vervolgens kwam ik als AIO op het Seminarie terecht en daarna als predikant in Nieuwkoop. Maar gaandeweg begon de vrijzinnigheid me te benauwen. Zij leek plotseling minder ruim, open en inspirerend dan ik oorspronkelijk verwacht had. Ik ging toen in het basispastoraat aan de slag en besloot het predikantschap neer te leggen.

Bijna 9 jaar lang heb ik als pastor-coördinator van de Kritische Gemeente IJmond (KGIJ) gewerkt. Tegelijkertijd zocht ik in verschillende richtingen, maar juist buiten de vrijzinnige wereld ontdekte ik opnieuw mijn eigen vrijzinnigheid. En trouwens: helemaal weg was ik nooit. De Parklaankerk in Driebergen, waar ik regelmatig voorga, bleef door de jaren heen mijn lijntje met de vrijzinnigen. De KGIJ werkte ook nauw samen met de Verenigde Doopsgezinde Gemeente IJmond. Deze samenwerking heeft mijn eigen doperse wortels doen opleven. Vorig jaar vond daar mijn doop plaats. Alles bij elkaar voelde dit als een terugkeer naar huis…

Na het afscheid van de KGIJ werd ik geestelijk verzorger in drie verzorgingshuizen in Zoetermeer. Ik werk daar met groot plezier en veel voldoening. Maar ik heb wel de behoefte aan een bedding van waaruit ik werkzaam kan zijn. Zo kwam Vrijzinnigen Nederland weer in zicht: deze keer dus als een gemeenschap waar ik me ook op vaste basis als voorganger aan verbinden kon.

Vrijzinnigheid

In de eerste plaats is het voor mij een ruimte waar je elkaar ontmoet: met wederzijds respect, waar je vragen kunt stellen en geen enkele daarvan is ongeoorloofd, waar je dingen kunt uitproberen. Deze ruimte zit vol met mogelijkheden en de meeste daarvan hebben we, ondanks onze lange geschiedenis, nog steeds niet eens ontdekt.

En zij wordt bewoond: door vogels van diverse pluimage. Veel meer dan een collectie van mooie ideeën is de vrijzinnigheid voor mij een groep van mensen die aan deze ideeën handen en voeten geven: zoekers en twijfelaars die samen optrekken, die naar elkaar omzien, elkaar ondervragen en uitdagen. En die, ondanks de vergrijzing en de dalende ledentallen, tot prachtige dingen in staat zijn.

Dat met elkaar optrekken blijft voor mij essentieel. Niet stilstaan, niet ‘blijven staren op wat vroeger was’. Durven te veranderen. Niet bang zijn voor de voorlopigheid van onze meningen, posities, overtuigingen. 10 Jaar geleden noemde ik me een vrijzinnig christen. Tegenwoordig zie ik mezelf vooral als een religieuze humanist die weliswaar in de christelijke traditie geworteld is maar toch vooral naar datgene zoekt wat alle mensen met elkaar verbindt. Waar zal ik over 10 jaar zijn? Dat weet ik niet. Maar ik hoop dat ik ook dan (er) niet alleen (voor) zal staan…