De kracht van de mythe

Het kost voorgangers die in de vrijzinnigheid werkzaam zijn, nogal eens moeite om aan belangstellende buitenstaanders met een paar woorden duidelijk te maken wat de inhoud is van het vrijzinnig geloven. Als mij gevraagd wordt “wat voor kerk is dat eigenlijk, die geloofsgemeenschap van jullie?” maak ik me er meestal van af met een paar one-liners zoals: Wij nemen de bijbel serieus maar niet letterlijk. Jezus is niet de zoon van God, maar een bijzonder mens dat ons tot een humane levenshouding inspireert.

Een mager antwoord, dat niet wijst op een christelijke geloofsovertuiging. Want die overtuiging is geen kenmerk van vrijzinnigheid. In onze kringen is de overheersende opvatting dat de christelijke dogmatiek gebaseerd is op mythen en het niet zinvol is om de leerstelligheden die op basis daarvan zijn geformuleerd, als waarheidsgetrouw te beschouwen.

Intussen zegt wat in het christendom aan geloofsovertuigingen op formule is gebracht, wel iets over de zeggingskracht van de mythe. Want ook als je de mening huldigt dat een mythe niet meer is dan een door mensen bedachte verklaring is van wat zich tussen het goddelijke en menselijke afspeelt, dan nog blijft staan dat die mythen in staat waren om mensen tot concrete uitspraken over God en mens te brengen. En die mensen er ook toe heeft gebracht om enorme kathedralen te bouwen die hen dichter bij God moesten brengen.

Vrijzinnigen bouwen geen kathedralen. Ze moeten zich tevreden stellen met eenvoudige plaatsen van samenkomst, waarin gereflecteerd wordt op de broosheid van het bestaan en de verwondering over dit leven op aarde. Hun religie is ontdaan van hoogverheven dogmatiek, maar ze zingen toch nog vaak (christelijke) liederen die naar de band tussen God en mens verwijzen. En ook dat zegt iets over de kracht van de mythe.

Johan de Wit
voorganger  Zeist

Meer blogs …