Een nieuwe index?

Afgelopen weken werd er in de kranten geschreven over een eventueel verbod op een heruitgave van de boeken over Old Shatterhand en Winnetou van Karl May (1842-1912). Karl May, een geliefde Duitse auteur, heeft vanaf eind negentiende eeuw meer dan tweehonderd miljoen boeken over deze twee helden verkocht. Eind zestiger jaren van de twintigste eeuw verschenen diverse films en stripverhalen over Old Shatterhand en Winnetou. Voor wie niet weet waar het over gaat: Old Shatterhand, een blanke man, ontmoet Winnetou een Apache indiaan. Samen maken ze veel avonturen en ook tragedies van strijd en verlies mee in de grootse en wilde natuur van Noord-Amerika. Ze raken erg op elkaar gesteld en worden zelfs bloedbroeders. Waarom zouden deze boeken van May nu niet meer gelezen moeten worden?

Culturele toe-eigening

De reden daarvoor zou volgens de critici niet zijn dat de boeken direct racistisch zijn naar de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika toe. Het gaat er hier om dat de auteur (en daarmee verbonden ook de hoofdpersoon in het boek en de lezers) – ‘zich de wereld van de indianen toegeëigend hebben’. Immers de schrijver is geen indiaan. Dezelfde reden waarom sommige zwarte personen het heel erg vinden als witte mensen hun haar in vele vlechtjes rond het hoofd dragen. Dat hoort bij hun etnische groep! Of als zwarte vrouwen opera zingen. Meeheulen met de vijand!

Verboden boeken

Veel zaken liggen in onze tijd erg gevoelig zoals rassen, genders en alles wat daarmee samenhangt.
Door de communicatiemethoden en de heftigheid van menige discussie, vinden veel boekhandelaren en uitgevers het voor hun veiligheid en die van het personeel dan maar beter te buigen voor de druk. In feite is er dan sprake van een nieuwe index van verboden boeken die op een ongeziene brandstapel verdwijnen, omdat een kleine groep zich gekwetst voelt. Vrijzinnigen hebben altijd gestaan voor de waarden van de vrijheid van informatie en gedachtevorming, open debat en respect voor diverse meningen. Daar past zeker niet in, door bedreiging anderen de mond te snoeren! Uiteraard is de opzet om anderen te kwetsen ook niet gewenst. Maar zouden openhartige gesprekken tussen Winnetou fans en tegenstanders van deze ‘culturele toe-eigening’, elkaar niet waardevolle nieuwe inzichten kunnen bieden?

Katrijne Bezemer
voorganger in Voorburg en Zuid-Kennemerland

Meer blogs …