Update Programma Structuren van Zingeving

Programma Structuren van Zingeving

‘Wat is de relevantie van de vrijzinnigheid voor de komende generaties?

En wat betekent het antwoord op deze vraag voor de toekomst van onze vereniging?’

Dit zijn de vragen die ons als vereniging op dit moment bezighouden en die centraal staan in het beleidsplan 2022-2026. De aanleiding om hierover na te denken is het teruglopend ledental en de moeite die we hebben om bestuursfuncties gevuld te krijgen.

Grotere zorg

Een teruglopend ledental speelt niet alleen bij onze vereniging. Veel organisaties die de afgelopen decennia de ruggengraat hebben gevormd van onze samenleving staan onder druk. Politieke partijen, vakbonden, kerken en levensbeschouwelijke organisaties, maar ook andere maatschappelijke verbanden, clubs en verenigingen – allemaal kampen ze met dalende ledentallen en afnemende verbindende kracht.

Het verdwijnen van dit soort verbanden die mensen voorheen op een betekenisvolle manier verbonden aan de maatschappelijke ontwikkelingen en aan elkaar zorgt voor frustratie en hopeloosheid zoals onder meer blijkt uit het WRR-rapport Grip (2023) en De Atlas van Afgehaakt Nederland (Cuperus & De Voogd, 2021). Polarisatie neemt toe en de rechtsstaat staat onder druk (Hirsch-Ballin, Waakzaam Burgerschap, 2022).

Op individueel niveau kampen steeds meer mensen met depressie, burn-out en eenzaamheid. Gemeenschappen, gezamenlijke activiteiten en rituelen zijn immers een grote bron van zingeving, bezieling, verbondenheid, sociaal kapitaal, onderling vertrouwen, morele vorming etc. Door het verdwijnen daarvan verliezen we manieren om ons thuis te kunnen voelen op de plek en in de tijd waarin we leven.

De gemene deler in deze processen lijkt een gebrek aan ontmoeting tussen mensen te zijn. Waar we voorheen samen aan de slag gingen – zorgen voor een buurvrouw, samen even de tegels in de stoep recht leggen of onderhouden van de kerk – laten we dat nu over aan de markt of de staat met de daarbij horende protocollen en de logica van rendement en efficiency. We komen elkaar niet meer vanzelf tegen. Sterker nog, het lijkt wel of we technologie ontwikkelen om ontmoetingen actief te vermijden.

We lopen in onze samenleving daardoor niet alleen tegen de grenzen van welvaart, ecologie en instituties op. We hebben ook steeds minder de kans om ons te tonen als mens en (het gevoel te hebben) bij te dragen aan iets groters dan onszelf en daarin erkend te worden. In wezen is dit een spirituele kwestie.

Een tegengeluid

Nu zijn er mensen die hier niet mee kunnen leven. Die de effecten aan den lijve ondervinden en niet langer wachten tot iemand de grote problemen van deze tijd voor hen oplost. En die op geheel eigen wijze nieuwe vormen van samenzijn en gemeenschap ontwikkelen.

Je zou bijna denken: het lijken de vrijzinnigen wel, 150 jaar geleden.

Deze nieuwe initiatieven vind je in ieder levensdomein: zorg, wonen, landbouw, zingeving enz.

Het programma Structuren van Zingeving 2024

Ward Huetink en Lia Hol, onderzoekers van het programma Structuren van Zingeving, richten zich dit jaar actief op deze nieuwe plekken. Wat gebeurt hier eigenlijk, waarom zijn ze aantrekkelijk voor mensen, wat bezielt de initiatiefnemers?

Ze zoeken een aantal van deze initiatieven op, nemen deel aan activiteiten om te ervaren wat er gebeurt en beschrijven er tien. Ook praten ze met een aantal wetenschappers met verschillende achtergronden om enerzijds de grotere context beter te begrijpen en anderzijds beter te kunnen duiden wat die tien initiatieven laten zien. Aan het einde van dit jaar leveren ze een bookazine-achtige publicatie op waarin al deze informatie wordt gebundeld.

Daarnaast werken ze aan twee andere deelprojecten:

• Ward en Lia vergezellen een jonge vrouw die zoekt naar ‘een kerk die geen kerk is’ op haar zoektocht en proberen met haar te ontdekken wat het precies is dat ze zoekt en of en waar dat te vinden is.
• Aan alle vrijzinnige voorgangers bieden zij een workshop rond een actueel maatschappelijk thema aan om samen te onderzoeken hoe het is om pastoraal met zulke thema’s te werken.

We hopen dat dit alles boeiende gespreksstof oplevert en ons kan helpen om als vrijzinnigen positie te bepalen. Waar staan wij? Hebben wij (nog) iets van betekenis te bieden?

Meer weten?

Wilt u meer weten over het programma Structuren van Zingeving neem dan contact op met Lia Hol (welkom@liahol.nl) of Ward Huetink (w.huetink@socires.nl).

Heeft u een vraag over Vrijzinnigen Nederland of wilt u op de hoogte worden gehouden van onze activiteiten, stuur dan een e-mail naar bureau@vrijzinnigen.nl.

Structuren van Zingeving is een (meerjarig) programma van Vrijzinnigen Nederland waarmee we ons denken over de toekomst willen voeden. We proberen daarbij buiten onze eigen kaders te kijken om die voeding zo rijk en breed mogelijk te laten zijn. We werken daarom samen met Socires, een onafhankelijke denktank die zich bezighoudt met complexe maatschappelijke vraagstukken. In de Algemene Vergadering van 2023 hebben de leden met het programma voor 2024 ingestemd.

De onderzoekers zijn:
Ward Huetink, filosoof, werkzaam als programmacoördinator bij Socires en Lia Hol, bedrijfskundige en religiewetenschapper en lid van Vrijzinnigen Nederland

Luister naar de podcast van de Tussenruimte waarin Ward Huetink en Marjan Slob over nieuwe vormen van zingeving.