Lezing De vreemdeling

4 maart 2016 in Den Haag

Al in de Oudheid was de vreemde of de vreemdeling een ambivalente figuur. Hij was vijand en vriend tegelijk. Hij was een indringer die vrees inboezemde (in elke vreemdeling kan immers een god schuilen), maar tegelijkertijd moest men hem als vriend gastvrijheid bieden.

Hedendaagse denkers als Jacques Derrida, Jean-Luc Nancy en Richard Kearney hebben deze dubbele status van de vreemdeling nader geanalyseerd.

De vreemdeling

Toch verdwijnt die ambivalente, goddelijke status van de vreemdeling gaandeweg, naarmate de mensheid meer en meer breekt met de wereld van de goden en de mythen. Vreemdheid wordt niet langer als iets tegenover de menselijke gemeenschap ervaren, maar als een intrinsiek kenmerk van de mensheid. We zijn als moderne mensen vreemdelingen voor elkaar, vreemdeling voor onszelf.

Ook jodendom, christendom en islam nemen volop deel aan deze wending in de cultuurgeschiedenis, en maken van de vreemdheid een dragend idee: de mens moet dwalen in den vreemde, daar ligt zijn bestemming.

Laurens ten Kate onderzoekt in deze lezing de sporen en gevolgen van deze secularisering van de vreemde in wijsgerige en christelijke bronnen, met een speciale aandacht voor het werk van Kearney.

(terug) Naar leerstoel vrijzinnige reliogisiteit en humanisme