Recensie: Voor Joseph en zijn broer van Christa Anbeek

Christa Anbeek, Voor Joseph en zijn broer, van overleven naar spelen en andere zaken van ultiem belang.

Na het boek ‘De berg van de ziel’ dat zij samen schreef met Ada de Jong, de vrouw die haar man en kinderen in de bergen verloor, is er nu een vervolg. Bij haar aantreden als Remonstrants hoogleraar maakte zij haar plannen bekend voor een ervaringsgerichte theologie voor een kwetsbaar leven. Door het opschrijven van haar persoonlijke ervaringen met zelfmoorden en verdriet in haar familie, schrijft Christa Anbeek een theologie om te overleven. Zij vertelt hoe het spelen van haar kleinzoon haar weer betrekt bij het leven. De vreugde om het alledaagse komt terug door spel. Zij noemt ontregelende ervaringen als beginpunt van kostbare ontdekkingen.

Geïnspireerd door Schleiermacher, Tilich, de Japanse filosofen Nishidi en Nishitani, Schillebeeckx, Hanna Arendt en Hans Alma schetst zij een dialoogspel dat uitgaat van contrastervaringen. Kunnen wij onze ervaringen vertrouwen? Wij kunnen ons vergissen, omdat ons inzicht, onze kennis en onze gevoelens nu eenmaal menselijk en dus begrensd zijn. Deze twijfel hoort wezenlijk bij geloof en vertrouwen, schrijft Anbeek.
‘Onmisbaar zijn hierbij rituelen, taal, spreken, verbeelding en delen. Genoemde denkers wijzen erop dat de ervaringen pas betekenisvol kunnen worden als wij er iets mee doen. Niet slechts in afzondering voor onszelf, maar uiteindelijk ook samen met anderen. Elkaar vertellen wat ons van ons stuk bracht, in welke afgrond wij tuimelden. Ook spreken over wat ons te midden van dit alles ten diepste raakte en van noodzakelijk belang werd. Al delend, sprekend of stamelend, soms met beelden of muziek, of juist in stilte worden nieuwe wegen zichtbaar. Uitgedaagd door kunstenaars/ spelers het bekende los te laten en het onbekende te omarmen.

Zelden zijn er theologen die de moed nemen om hun persoonlijke geschiedenis als uitgangspunt voor theologische reflectie te nemen. “Als ik niet uitkijk staar ik me suf op de letters en vergeet ik te leven, zie ik nauwelijks wat voor bijzonders zich voor mijn ogen afspeelt. Zij combineert gesprek met theologen en filosofen met dat wat zich in haar persoonlijk leven en het leven van veel kwetsbare mensen afspeelt. Deze tijd vraagt om persoonlijke verhalen en persoonlijke theologen.
Want wat is theologie? Theologie verandert mee met de vragen van mensen nu. Anbeek zet een volgende stap. Geworteld in deze wereld, deze tijd zoekt zij naar mogelijkheden om een brug te slaan. Pure, rauwe theologie van buiten de ivoren torens en het leest als een trein.

Wies Houweling
algemeen secretaris

Blogs