De IARF (International Association for Religious Freedom) organiseert eens in de vier jaar een conferentie in de regio Europa en het Midden-Oosten (EME). Dit jaar vindt die plaats in Offenbach en Frankfurt am Main van 11-14 september.

Het thema van de conferentie, met een minder aangename aanleiding in deze chaotische tijd, zal worden uitgewerkt rond onder andere  vrijheid van denken, wat doen we met ons geweten en onze levensbeschouwing vanuit diverse vrijzinnige invalshoeken. Juist nu is het belangrijk dat we hier met elkaar en ook in internationaal verband over spreken. Het programma nodig uit tot bewustwording van mogelijkheden elkaar te steunen, ons te ontwikkelen aan gesprekken met andere zoekers en te ervaren dat we niet alleen staan in onze behoefte te zoeken naar uitwegen uit de impasses die zijn ontstaan

De EME-conferentie wordt hybride, dat wil zeggen dat deelnemers zowel in persoon als via internet mee kunnen doen aan het conferentie-programma.

De gastgemeentes Frei-reigiöse Gemeinde Offenbach en de Unitarische Freie Religionsgemeinde Frankfurt bestaan allebei 180 jaar en de IARF viert dit jaar haar 125-ste bestaansjaar, reden tot ook een feestelijk samenzijn.

Van 9-11 september is er een Pre-Conference Tour langs diverse groepen in Duitsland met een interessante frei-reigiöse achtergrond: Ingelheim, Mainz, Mannheim en Ludwigshafen.

Meer informatie op https://iarf.net/eme-conference-2025-register-now.

Iedereen is van harte uitgenodigd aan te sluiten! Vind je het interessant om met vrijzinnigen van verschillende Europese landen en verschillende religieuze achtergronden enkele dagen op te trekken, van gedachten te wisselen en eenheid in verscheidenheid te ervaren, dan is deze conferentie een prachtige kans! Er zullen waarschijnlijk ook een aantal jongeren aansluiten, dus ook voor hen kan dit een mooie kans voor ontmoeting en het uitbreiden van hun netwerk zijn.

Tijdens de conferentie Wereldtijd op 9 mei verzorgden Ward Huetink (Socires) en Lia Hol (Vrijzinnigen Nederland) een workshop over de vraag naar gemeenschap, ontmoeting en betekenis. Aanleiding was de presentatie van het nieuwe boek van hoogleraar Vrijzinnige religiositeit en humanisme Laurens ten Kate: Wereldtijd. Essay over de vraag van de vreemdeling. Input was de publicatie Zin in de Samenleving van Ward en Lia.

Gemeenschap en gemeenschappelijkheid

Samen met de deelnemers werd onderzocht hoe nieuwe vormen van samenzijn – in buurtboerderijen, Repair Cafés of andere maatschappelijke initiatieven – zich verhouden tot het klassieke begrip van gemeenschap. Deze hedendaagse ontmoetingsvormen zijn vaak tijdelijk. Is hier nog sprake van ‘gemeenschap’, of eerder van ‘gemeenschappelijkheid’? En wat betekent dat voor deze plekken en betrokkenen? De deelnemers herkenden de analyse en noemden nog andere voorbeelden van nieuwe gemeenschappen zoals de dorpscoöperatie in Austerlitz.

Omdat we bij de UvH te gast waren verdiepten we het gesprek aan de hand van de gedachtesporen van Ten Kate. In De Vreemde Vrijheid (2016) stelt Ten Kate dat twee klassieke noties – het autonome vrije individu en de traditionele gemeenschap – in onze tijd beide hun kracht hebben verloren. Een spannende stelling. Zijn toelichting: grenzeloze individuele vrijheid leidt tot eenzaamheid en uitputting; traditionele gemeenschappen hebben de neiging mensen uit te sluiten en bieden geen vanzelfsprekende bedding meer. Beide ‘bastions’ imploderen, anders gezegd: we zijn aan het einde gekomen van een idee. In zijn nieuwe boek legt Ten Kate uit hoe dat ertoe heeft geleid dat we allemaal vreemdelingen zijn geworden. De kernvraag van het gesprek werd dan ook: hoe vormen we vandaag ‘waardige gemeenschappen van vreemdelingen’?

Transformerende organisaties

We keken naar instituties die zichzelf door de tijd heen, met succes, opnieuw wisten uit te vinden. De bibliotheek werd genoemd als inspirerend voorbeeld: ooit in nood, nu opnieuw een bloeiende plek van kennis en ontmoeting. Door zich te bezinnen op haar oorspronkelijke, maatschappelijk opdracht (‘Bildung’ en ‘verheffing van het volk’) kon zij aan haar oorspronkelijke rol nieuwe inhoud geven. Bibliotheken lenen nog steeds boeken uit maar organiseren ook debatavonden, filmavonden, soepkeukens, filosofische cafés, Repair Cafés, concerten, taalcursussen en computerlessen.

Een nieuwe orthodoxie?

Kunnen vrijzinnige gemeenschappen een soortgelijke beweging maken? Samen met de deelnemers verkenden we deze mogelijkheid. Vrijzinnigheid ontstond namelijk ooit als kritische beweging tegenover de dogma’s van haar tijd. Je zou kunnen zeggen dat we opnieuw leven in een wereld met strakke dogma’s. Waar we ooit opgelucht bevrijd werden van een opgelegd idee van het goede leven – waar de vrijzinnigheid een belangrijke aanjagende rol in had – ervaren veel mensen in deze tijd diezelfde vrijheid als een benauwd opgelegd mantra: de opdracht zelf zin te móeten geven aan je leven.

We kwamen tot de conclusie dat de vrijzinnigheid zich moet bezinnen op de vraag hoe ze zich verhoudt tot deze nieuwe orthodoxie – waar ze zelf onderdeel van is – en wat dat betekent voor haar maatschappelijke opdracht en voor de organisatie zelf. Kan het oorspronkelijke charisma richting geven aan haar rol vandaag?

Het programma Structuren van Zingeving is een samenwerking tussen Vrijzinnigen Nederland en Socires. Centraal staat de vraag: wat is vandaag de levensbeschouwelijke en maatschappelijke behoefte en hoe kan Vrijzinnigen Nederland daarin van betekenis zijn? Het eerste jaar van het programma leidde tot de publicatie Zin in de Samenleving.

Benieuwd naar Zin in de Samenleving? Bestel het via bureau@vrijzinnigen.nl. Meer weten over het programma? Neem contact op met Ward Huetink (w.huetink@socires.nl) of Lia Hol (welkom@liahol.nl).

Op vrijdag 21 maart 2025 verzorgde theologe Claartje Kruijff in de Geertekerk Utrecht De Vrijzinnige Lezing. De titel van haar lezing luidt: ‘De x-factor van de vrijzinnigheid. Vrijmoedig én ontvankelijk.’

De tekst van de lezing kunt u hier teruglezen.

(Foto: Noemi Perez Espino)

Vacature Emmaus te Ede Vacaturetekst Kerkelijk Werker Emmaus Ede