Beste mensen,

Al langere tijd ben ik aan het broeden op een aantal vragen die ik graag eens zou willen voorleggen. Vragen, waar vast niet meteen een eenduidig antwoord op is en dat hoeft ook helemaal niet. Vragen, waarvan ik wel hoop dat we, door het er met elkaar over te hebben, meer zicht krijgen op wat we willen uitstralen als Vrijzinnigen Nederland.

Veel afdelingen moeten helaas afronden, sommige gemeenschappen floreren: dan is er een hechte band tussen veel leden, de bijeenkomsten/vieringen worden goed bezocht, er worden inhoudelijk interessante gesprekken gevoerd

Toch steken bij mij regelmatig vragen de kop op die vooral gaan over het vrijzinnig zijn. Voor mij, en ik ben echt linkser dan linkser vrijzinnig van afkomst, staat vrijzinnigheid voor radicaal er voor openstaan dat altijd alles anders beleefd kan worden, dat we uiteindelijk op levensbeschouwelijk gebied het nooit zeker zullen kunnen weten. Of zelf niet zouden moeten willen weten, want dan leg je je vast. Bestaat God? Is er een hemel? Was Jezus Christus goddelijk?

Wat mij betreft komen we met deze vragen niet in allerlei theologische disputen terecht, daar ben ik niet voldoende in thuis om me daarin te kunnen ‘weren’. Het gaat me meer om die radicale openheid, het nooit kunnen en willen claimen dat jij weet hoe het zit als het gaat om wat boven onze tastbare en zichtbare werkelijkheid uit gaat.

Betekent dat dat er dan niks is om me aan vast te houden? Nee, voor mij zijn hoop en alles overstijgende Liefde de ankers in mijn bestaan. Waar die vandaan komen? Geen idee. Ben ik dankbaar dat ik ze kan beleven? Zeker, ik verwonder me erover, verbind me er mee in een diepe buiging voor wat zo ver boven mij uitgaat en dat ik daar iets van kan ervaren.  En vanuit die houding hoop ik in contact met anderen dat uit te stralen om zo samen het niet altijd eenvoudige leven beter aan te kunnen. Weet ik het zeker dat daar een Bron is? Nee, misschien bedenk ik die zelf wel als een soort Baron van Münchhausen die zich aan zijn eigen haren uit het moeras trekt. Dat zou kunnen. En misschien weet een ander het wel zeker dat die Bron er is? Prima, als dat maar niet de norm wordt.

Het roept bij mij vragen op als in vieringen of andere bijeenkomsten te veel nadruk komt te liggen op vanzelfsprekendheid. Op ‘zekerheid des geloofs’, hoe troostrijk dat misschien ook kan zijn. Of misschien ook wel wanneer, wat er dan ook zou kunnen zijn aan iets dat ons overstijgt, dogmatisch afgewezen wordt.

Elkaar ontmoeten, in verwondering over het Mysterie van het leven, in liefdevolle verbondenheid met wat ons draagt en wat er aan vreugde en lijden is  in ons bestaan: daar zoek ik vooral naar in een gemeenschap van Vrijzinnigen.

De komende tijd zullen we met elkaar moeten nadenken over hoe verder met onze gemeenschap in een tijd van krimp qua ledenaantal en financiën. Het lijkt me belangrijk het niet alleen te hebben over de meer zakelijke, praktische kant. Maar juist ook om na te denken over wat we willen laten zien en nalaten aan de samenleving: zijn we een in principe vrijzinnig christelijke gemeenschap in een vaak toch wat orthodoxere of juist geseculariseerde regio en laten we het daar bij/of willen we ook laten zien dat we juist buiten deze kaders bezig willen zijn met levensbeschouwing, het onderzoeken van mogelijke bronnen van spiritualiteit en het vormen van een gemeenschap op basis van niet-weten?

Henri Stroband en Cor Noorlag hebben als leden van het Vrijzinnig Platform, maar schrijvend op persoonlijke titel, een boeiend stuk geschreven over hoe we als Vrijzinnigen deze vernieuwing vorm zouden kunnen geven:

Het samen zoeken naar uitwegen, gebruik makend van gevoel en intellect, en van alle denkbare wetenschappelijke disciplines, vraagt vooral om lokale en globale gemeenschapszin. Werkelijke communicatie zal in de samenleving leiden tot hernieuwde inspiratie, motivatie en een werkende democratie.

Ze koppelen hier de vragen die we ons als leden van Vrijzinnigen Nederland stellen aan het belang dat de maatschappij heeft bij nieuwe manieren om problemen te benaderen. Ze noemen een Vrijzinnige Levenshouding, die kan helpen als je iets nieuws wilt leren.

Leren is afhankelijk van keuzemogelijkheden. Traditie kan leiden tot beperking daarvan. Hoe open kunnen we staan tegenover verandering? Evenzo is ‘zeker weten’ een rem op het leren. De ondogmatische vrijzinnigheid heeft ervaring met ‘niet weten’. Een vrijzinnige levenshouding lijkt dus een belangrijk pluspunt en juist voor mensen die zich ‘vrijzinnig’ noemen ligt hier, op het terrein van noodzakelijk geachte maatschappelijke vernieuwingen, een belangrijke uitdaging.
De toevoeging van de ervaringen van anderen aan ons denken over waarden en doelen is sterk gerelateerd aan het begrip ‘zingeving’. Deze ervaringen gevoelsmatig verwerken kan leiden tot inspiratie en motivatie. Juist vrijzinnigen zouden ook dit moeten herkennen en zich de kracht ervan moeten realiseren.

Kortom: we hebben oefenmateriaal onder handbereik en kunnen daarmee niet alleen onszelf dienen maar ook van betekenis zijn voor de samenleving.

Lia Hol en Ward Huetink van de denktank Socires zijn bezig met het onderzoek Structuren van Zingeving. Ze concentreren zich vooral op de vraag wat de relevantie van de vrijzinnigheid voor de komende generaties kan zijn.

Er zijn prachtige plannen om te kijken naar de plekken en processen, contexten en situaties waar mensen nieuwe gemeenschappen vormen, met bijbehorende rituelen. Inzichten uit deze observaties kunnen helpen om te ontdekken waar mogelijkheden zijn om in de toekomst dit soort ontwikkelingen te ondersteunen of uit te breiden.

Op de landelijke AV werd het project uitvoerig toegelicht en besproken. Ik werd daar heel blij van: als we op deze manier impulsen vanuit het Vrijzinnig Platform en het onderzoek van Socires bij elkaar kunnen brengen, hoeft ons gedachtengoed geen stille dood te sterven. Integendeel. Dan kunnen we van uit het kiezen voor principieel niet weten een waardevolle erfenis doorgeven aan de generaties na ons.

Ik ben benieuwd of de blijdschap over deze denkrichting door meer mensen zo wordt ervaren!

Toch gaat het niet alleen om de verder weg gelegen toekomst. Mijn handen jeuken om ook nu al vast mooie projecten aan te reiken waar we mee aan de slag kunnen. Op de AV werd gevraagd om ideeën. Hier borrelt al van alles, zowel op lokaal, landelijk als internationaal niveau.

Wie denkt er mee? Als je geinteresseerd bent, laat het weten. Dan pakken we de handschoen op en gaan aan de slag.

Etje Verhagen, Zwolle

Om een oplossing te bieden voor de opvang van asielzoekers is door de Initiatiefgroep Huisvesting Asielzoekers Nederland het Plan KAN ontwikkeld. Dit plan voor Kleinschalige Asielopvang in Nederland beoogt dat alle gemeenten in ons land naar rato van het aantal van hun inwoners vluchtelingen huisvesten. Met ongeveer 30 opvangplekken per 10.000 inwoners zijn Nederlandse gemeenten in staat om asielzoekers op menselijke manier. Zonder hen buiten te laten slapen en heen en weer te sturen.

Deze aanpak houdt in dat een klein dorp maar een handjevol mensen ontvangt, terwijl een grote stad een paar honderd mensen onderdak biedt. Ook moet de asielprocedure aanzienlijk versneld worden, zodat vluchtelingen veel sneller weten of ze mogen blijven en bijna meteen kunnen beginnen met het leren van de taal, kennismaken met hun omgeving en het vinden van vrijwilligerswerk of een betaalde baan.

Rol voor lokale kerken

Vanuit de ruime ervaring die kerken hebben met de opvang van asielzoekers, heeft de Raad van Kerken dit plan vanaf het begin gesteund. Het plan is uitgewerkt door dr. Carolus Grütters van de Radboud Universiteit. Plan KAN is eerlijker en zowel voor de asielzoekers als voor de lokale gemeenten praktischer en haalbaarder dan de aankomende spreidingswet. Het kan helpen voorkomen dat telkens opnieuw asielzoekers buiten moeten slapen, wanneer de opvang vol is. En ook het heen en weer slepen van volwassenen en kinderen van de ene crisis opvang locatie naar de andere behoort dan gelukkig tot het verleden.

Het is goed te begrijpen dat ook burgemeesters en wethouders en organisaties die al jaren betrokken zijn bij de opvang van asielzoekers dit plan steunen. Van belang is nu dat het Plan KAN meer bekendheid en meer draagvlak krijgt in alle gemeenten in ons land. Lokale kerkgemeenschappen kunnen daar een positieve rol bij spelen door het plan onder de aandacht van de gemeenteraad, het gemeentebestuur of de burgemeester te brengen.

Rick Benjamins is volledig hoogleraar vrijzinnige theologie aan de PThU geworden. Tot nu was hij docent dogmatiek aan de PThU en bijzonder hoogleraar vrijzinnige theologie aan de PThU en de RuG.

Een leerstoel voor de vrijzinnige theologie is er in het verleden nooit geweest. De leerstoel voor de godsdienstfilosofie in Leiden was bijvoorbeeld altijd wel belangrijk voor vrijzinnigen, maar een specifieke leerstoel was er niet. Misschien was die ook niet nodig en is het een teken aan de wand dat die er nu wel komt, maar ook dan is het mooi dat een vrijzinnig perspectief op deze manier aan de PThU gekoppeld is.

Daarnaast heeft hij net het boek Boven is onder ons gepubliceerd. Binnenkort publiceren we een recensie van de hand van Aries van Meeteren, voorganger Hardinxveld-Giessendam.

Zou jij met ons mee willen denken over klimaatverandering en duurzaamheid?

• Binnen Vrijzinnigen Nederland is een ‘Vrijzinnig Platform’ gevormd om maatschappelijke problemen te signaleren, aan de oplossing waarvan juist ook vrijzinnigen een relevante bijdrage kunnen leveren. De vrijzinnige levenshouding en daarbij horende behoefte naar elkaar te luisteren en samen op te trekken kan hopelijk behulpzaam zijn daar, waar bruggen tussen mensen moeten worden geslagen om grote problemen te kunnen oplossen.
  Het platform koos voor ‘Duurzaamheid’: wat is belangrijker dan het scheppen van voorwaarden om volgende generaties op onze Aarde in gezondheid en welzijn te kunnen laten leven?
  Velen zien de urgentie en willen actie; maar welke stappen moeten worden gezet en vooral: hoe doe je het samen zodat er echt iets kan gaan veranderen?
• Vrijzinnigen Nederland is lid van de Humanistische Alliantie waar men binnen het ‘Netwerk Levensbeschouwing’ óók voor het thema ‘Duurzaamheid’ koos. Binnen dit Netwerk zijn naast Humanisten en Vrijzinnigen ook o.a. Alevieten en het Apostolisch Genootschap vertegenwoordigd. Het Platform wil graag samen met anderen optrekken, zeker ook binnen  dit Netwerk.
  Het Netwerk wil, na ‘Corona’, opnieuw starten en wel op zaterdag 18 juni in Berg en Dal met een luchtige zomerse workshop van een middag om het netwerk te verstevigen, de kennismaking te hernieuwen en met elkaar te zoeken naar wat ons verbindt. Daarnaast willen we bezien hoe dit tot actief handelen ten aanzien van duurzaamheid kan leiden. Hiervoor geldt eveneens dat we graag zouden zien dat ook enkele jongeren uit onze hoek aan deze bijeenkomst mee willen doen.
  Ben je geïnteresseerd? Of heb je vragen? Neem ook dan contact op met bureau@vrijzinnigen.nl.