Beste mensen,
Al langere tijd ben ik aan het broeden op een aantal vragen die ik graag eens zou willen voorleggen. Vragen, waar vast niet meteen een eenduidig antwoord op is en dat hoeft ook helemaal niet. Vragen, waarvan ik wel hoop dat we, door het er met elkaar over te hebben, meer zicht krijgen op wat we willen uitstralen als Vrijzinnigen Nederland.
Veel afdelingen moeten helaas afronden, sommige gemeenschappen floreren: dan is er een hechte band tussen veel leden, de bijeenkomsten/vieringen worden goed bezocht, er worden inhoudelijk interessante gesprekken gevoerd
Toch steken bij mij regelmatig vragen de kop op die vooral gaan over het vrijzinnig zijn. Voor mij, en ik ben echt linkser dan linkser vrijzinnig van afkomst, staat vrijzinnigheid voor radicaal er voor openstaan dat altijd alles anders beleefd kan worden, dat we uiteindelijk op levensbeschouwelijk gebied het nooit zeker zullen kunnen weten. Of zelf niet zouden moeten willen weten, want dan leg je je vast. Bestaat God? Is er een hemel? Was Jezus Christus goddelijk?
Wat mij betreft komen we met deze vragen niet in allerlei theologische disputen terecht, daar ben ik niet voldoende in thuis om me daarin te kunnen ‘weren’. Het gaat me meer om die radicale openheid, het nooit kunnen en willen claimen dat jij weet hoe het zit als het gaat om wat boven onze tastbare en zichtbare werkelijkheid uit gaat.
Betekent dat dat er dan niks is om me aan vast te houden? Nee, voor mij zijn hoop en alles overstijgende Liefde de ankers in mijn bestaan. Waar die vandaan komen? Geen idee. Ben ik dankbaar dat ik ze kan beleven? Zeker, ik verwonder me erover, verbind me er mee in een diepe buiging voor wat zo ver boven mij uitgaat en dat ik daar iets van kan ervaren. En vanuit die houding hoop ik in contact met anderen dat uit te stralen om zo samen het niet altijd eenvoudige leven beter aan te kunnen. Weet ik het zeker dat daar een Bron is? Nee, misschien bedenk ik die zelf wel als een soort Baron van Münchhausen die zich aan zijn eigen haren uit het moeras trekt. Dat zou kunnen. En misschien weet een ander het wel zeker dat die Bron er is? Prima, als dat maar niet de norm wordt.
Het roept bij mij vragen op als in vieringen of andere bijeenkomsten te veel nadruk komt te liggen op vanzelfsprekendheid. Op ‘zekerheid des geloofs’, hoe troostrijk dat misschien ook kan zijn. Of misschien ook wel wanneer, wat er dan ook zou kunnen zijn aan iets dat ons overstijgt, dogmatisch afgewezen wordt.
Elkaar ontmoeten, in verwondering over het Mysterie van het leven, in liefdevolle verbondenheid met wat ons draagt en wat er aan vreugde en lijden is in ons bestaan: daar zoek ik vooral naar in een gemeenschap van Vrijzinnigen.
De komende tijd zullen we met elkaar moeten nadenken over hoe verder met onze gemeenschap in een tijd van krimp qua ledenaantal en financiën. Het lijkt me belangrijk het niet alleen te hebben over de meer zakelijke, praktische kant. Maar juist ook om na te denken over wat we willen laten zien en nalaten aan de samenleving: zijn we een in principe vrijzinnig christelijke gemeenschap in een vaak toch wat orthodoxere of juist geseculariseerde regio en laten we het daar bij/of willen we ook laten zien dat we juist buiten deze kaders bezig willen zijn met levensbeschouwing, het onderzoeken van mogelijke bronnen van spiritualiteit en het vormen van een gemeenschap op basis van niet-weten?
Henri Stroband en Cor Noorlag hebben als leden van het Vrijzinnig Platform, maar schrijvend op persoonlijke titel, een boeiend stuk geschreven over hoe we als Vrijzinnigen deze vernieuwing vorm zouden kunnen geven:
Het samen zoeken naar uitwegen, gebruik makend van gevoel en intellect, en van alle denkbare wetenschappelijke disciplines, vraagt vooral om lokale en globale gemeenschapszin. Werkelijke communicatie zal in de samenleving leiden tot hernieuwde inspiratie, motivatie en een werkende democratie.
Ze koppelen hier de vragen die we ons als leden van Vrijzinnigen Nederland stellen aan het belang dat de maatschappij heeft bij nieuwe manieren om problemen te benaderen. Ze noemen een Vrijzinnige Levenshouding, die kan helpen als je iets nieuws wilt leren.
Leren is afhankelijk van keuzemogelijkheden. Traditie kan leiden tot beperking daarvan. Hoe open kunnen we staan tegenover verandering? Evenzo is ‘zeker weten’ een rem op het leren. De ondogmatische vrijzinnigheid heeft ervaring met ‘niet weten’. Een vrijzinnige levenshouding lijkt dus een belangrijk pluspunt en juist voor mensen die zich ‘vrijzinnig’ noemen ligt hier, op het terrein van noodzakelijk geachte maatschappelijke vernieuwingen, een belangrijke uitdaging.
De toevoeging van de ervaringen van anderen aan ons denken over waarden en doelen is sterk gerelateerd aan het begrip ‘zingeving’. Deze ervaringen gevoelsmatig verwerken kan leiden tot inspiratie en motivatie. Juist vrijzinnigen zouden ook dit moeten herkennen en zich de kracht ervan moeten realiseren.
Kortom: we hebben oefenmateriaal onder handbereik en kunnen daarmee niet alleen onszelf dienen maar ook van betekenis zijn voor de samenleving.
Lia Hol en Ward Huetink van de denktank Socires zijn bezig met het onderzoek Structuren van Zingeving. Ze concentreren zich vooral op de vraag wat de relevantie van de vrijzinnigheid voor de komende generaties kan zijn.
Er zijn prachtige plannen om te kijken naar de plekken en processen, contexten en situaties waar mensen nieuwe gemeenschappen vormen, met bijbehorende rituelen. Inzichten uit deze observaties kunnen helpen om te ontdekken waar mogelijkheden zijn om in de toekomst dit soort ontwikkelingen te ondersteunen of uit te breiden.
Op de landelijke AV werd het project uitvoerig toegelicht en besproken. Ik werd daar heel blij van: als we op deze manier impulsen vanuit het Vrijzinnig Platform en het onderzoek van Socires bij elkaar kunnen brengen, hoeft ons gedachtengoed geen stille dood te sterven. Integendeel. Dan kunnen we van uit het kiezen voor principieel niet weten een waardevolle erfenis doorgeven aan de generaties na ons.
Ik ben benieuwd of de blijdschap over deze denkrichting door meer mensen zo wordt ervaren!
Toch gaat het niet alleen om de verder weg gelegen toekomst. Mijn handen jeuken om ook nu al vast mooie projecten aan te reiken waar we mee aan de slag kunnen. Op de AV werd gevraagd om ideeën. Hier borrelt al van alles, zowel op lokaal, landelijk als internationaal niveau.
Wie denkt er mee? Als je geinteresseerd bent, laat het weten. Dan pakken we de handschoen op en gaan aan de slag.
Etje Verhagen, Zwolle
