Het bezielde landschap. Spiritualiteit in kunst
Recensie Het bezielde landschap
‘Nú zou ik willen kunnen schilderen…’ Ik denk het regelmatig op momenten dat ik onverwacht word overrompeld door een indrukwekkend landschap, een huiveringwekkende wolkenpartij of een spectaculaire skyline. Ik zou dan die ervaring willen vasthouden en met me meenemen. Maar de armzalige foto’s die mijn smartphone maakt komen zelfs niet in de buurt.
Er zijn kunstenaars die er wél in slagen om precies dat vast te leggen wat een landschap zo adembenemend maakt. Ze raken met hun kleurgebruik en compositie de ziel ervan. En dat levert fascinerende doeken op die op hun beurt weer iets van de oorspronkelijke verwondering van de maker overbrengen op de kijker. Niet alleen de landschappen zijn bezield, ook de kunstenaar.
Schrijver en theoloog Kick Bras beschrijft het allemaal met veel enthousiasme in zijn boek ‘Het bezielde landschap’. En zo weet hij mij weer te raken. Vooral als hij kunstenaars bespreekt die tot de stroming van het symbolisme behoren is hij op dreef en verrast hij met prachtige kunstwerken die hij voorziet van bijna poëtische reflecties.
De landschappen van symbolisten zijn in zekere zin pogingen om door te dringen tot de essentie áchter de werkelijkheid. Misschien vormt hun zoektocht wel een vlucht uit de rauwe werkelijkheid van de tweede helft van de 19e eeuw, waarin industrialisatie, kapitalisme en verstedelijking diep ingrijpen in het maatschappelijk leven en het positivisme de wereld onttovert.
Bron van de dromen
De kunstenaars voelen zich ontworteld en gaan op zoek naar ‘de bron van de dromen’. Hun landschappen zijn in feite poorten naar die kern die moeten aanzetten tot meditatie, contemplatie en bezinning. Gaandeweg proberen kunstenaars die essentie dichter te naderen door al het overbodige weg te laten en steeds abstracter te gaan schilderen.
Naast een kunsthistorisch overzicht, geeft Bras in zijn boek ook een bespreking van negen thema’s die raken aan het landschap, zoals bomen, planten en dieren. Bras zet zo fascinerende lijnen uit die hij vakkundig aan elkaar knoopt. De vragen van de symbolisten doen verrassend hedendaags aan. Bras hoopt dat wat zij ontdekken ons aanzet tot meer oog voor de natuur en het behoud van onze aarde.
Aries van Meeteren
Afgebeeld schilderij: Edward Munch, Studie voor de zon (1910-1913)
Misschien is het iets om op deze website en in Ruimte een oproep te plaatsen voor het melden en per foto doorgeven van mooie schilderijen en andere kunstwerken die iets van spiritualiteit verbeelden. Dit schilderij van Munch is een goed voorbeeld.
Dag Alphons,
Een goed idee. Wie een voorbeeld heeft kan het aanmelden aan bureau@vrijzinnigen.nl.
Als hedendaags kunstenares gaat mijn hart en inspiratie open als het gaat om symbolische en associatieve kunst. Daar heb ik samen met Marinus van den Berg een boek over gemaakt met als titel: WEG VAN DE MENS.
We hebben in woord en beeld de levensfasen van de mens weer gegeven in thema’s als: de oorsprong – op weg gaan – illusie – crisis – keerpunt – aanvaarding – vrede – voltooiing
Symbolische kunst is hoopgevend en draagt bij tot momenten van inspiratie en reflectie. Zo nodig in deze tijd van verwarring, leegte en eenzaamheid. Het is een directe lijn naar de ziel die woont in ons lichaam.