Door Ivo de Jong

Nadat ik eind november 2019, bij de vrijzinnigen in Veenendaal de gedachtenisdienst geleid had, bezocht ik daar vlak bij de plek waar dominee Bastiaan Jan Ader in 20 november 1944 gefusilleerd is.

Er lagen bloemen op het monument.

Het ontroerde en verwarde me. Zonder zijn gewelddadige dood had ik hier niet gestaan.

Het verhaal van de dominee: ik moet daar wat mee.

Mijn vader was WIKA (“Werker in Kerkelijke Arbeid”). In 1951 kreeg hij een betrekking in Drieborg (Oost-Groningen) namens de dominee Aderstichting voor “werk onder de randkerkelijke jongeren”. Dat deed hij met accordeon en frisse overmoed. Toen en daar ontmoetten mijn ouders elkaar. Ze trouwden in 1955, mevrouw Ader staat met hen op de foto. In 1956 werd ik geboren. Toen mijn ouders hun zilveren bruiloft vierden, was ook zij van de partij.

En nu heb ik twee boeken van hun beide zoons in huis.

De kunstcatalogus van oudste zoon Bas Jan Ader kocht ik in het Van Abbe museum (Eindhoven). Daar lag toen een kopie van de Guppy3, het minizeilbootje waarmee hij de Oceaan overstak in 1975. Het spoelde negen maanden later onbemand aan

Bas Jan maakte intense kunst. Daarbij heeft hij zichzelf nooit gespaard.

Erik werd twee jaar na zijn broer en twee weken na de moord op zijn vader geboren. Nooit gekend, nooit gemist?

In zijn boek reist hij zijn vader achterna. “Domie” was in 1935 naar Palestina gefietst. Tijdens die tocht werd hem de toestand in Europa helder; het nationalisme, het antisemitisme.

Erik onderzoekt in zijn boek zijn vaders brieven, voetsporen en drijfveren; zijn geloof, zijn bevlogenheid, zijn moed en zijn positiekeuze. Vier eigenschappen? Misschien valt geloof samen te vatten in de laatste drie. Dan hebben beide broers het geloof van hun ouders geërfd. Zeker, wanneer je hun totale ervaring van het zeezeilen als mystiek beleeft.

Drie indrukwekkende boeken.

Dominee Ader heeft samen met zijn vrouw 300 joodse Nederlanders gered. Zij gelden in Israël als helden. Er is een gedenksteen; er is een bos naar hen genoemd. Erik is de geredde onderduikers en de gedenkplekken daar gaan opzoeken.

Hij botste met het Zionistische fundamentalisme; met de verdrijving en onderdrukking van de Palestijnen. Erik beschrijft het verhaal van het bos van zijn vader; dat het geplant blijkt op het terrein van door de bezetter vernielde olijfboomgaarden. Tien jaar geleden plantte hij een nieuw bos van 1000 olijfbomen op Palestijnse grond, met een gedenksteen ter nagedachtenis aan zijn vader. Het is een geschiedenis die we moeten volgen, want de nederzettingen rukken op en kolonisten vernietigen systematisch alles wat Filistijnen hoop zou kunnen bieden.

Het boek is bij vlagen onverdragelijk, maar: we moeten het weten, het moet tot ons doordringen:

“Het bloed van Abel roept nog steeds tot ons geweten: Wie ’t zingend overstemt, is Kaïns deelgenoot (lied 272 3^e couplet)”.

Geloof is een houding; is het houden van mensen; eist verzet waar mensenrechten worden vertrapt.

Erik Ader, Oorlogen en Oceanen, Querido 2020, 406p.

Een zoektocht die nooit eindigt

Mijn naam is Aries van Meeteren. Ik ben 41 jaar en woon in Sliedrecht, samen met mijn vrouw Anoeska. Sinds februari 2016 ben ik voorganger van de afdeling Hardinxveld-Giessendam, de Kerk met de Beelden. Daarnaast ben ik al jaren nieuwslezer bij RTV Rijnmond.

Opleidingen

Van jongs af aan heeft religie, en dan met name het christendom met al zijn facetten, mijn warme belangstelling. Maar ook geschiedenis boeit me. Ik heb Maatschappijgeschiedenis gestudeerd aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. In mijn daaropvolgende promotieonderzoek heb ik onder meer aandacht besteed aan de rol van kerken bij het oplossen van conflicten tussen gemeenteleden.

In 2007 ben ik, inmiddels lid geworden van een vrijzinnige geloofsgemeenschap in Sliedrecht, begonnen aan een studie theologie. Na een paar jaar heb ik de switch gemaakt naar de vrijzinnige opleiding van het OVP in Bilthoven. Daar zwaaide ik in 2014 af.

Betekenis

Geschiedenis, theologie en journalistiek gaan alle drie over mensen. En ze hebben te maken met verhalen van mensen. Wat mij in al die disciplines fascineert, is het zoeken naar betekenissen die verhalen kunnen hebben. Daarnaast gaat het in de drie vakgebieden ook om het zo verstaanbaar mogelijk overbrengen van die verhalen. Daar ligt mijn hart.

Vrijzinnigheid

De zoektocht naar betekenis gaat steeds door, ook in ons eigen leven. Onze vragen veranderen onderweg voortdurend en sturen onze zoektocht bij. Antwoorden die we menen te hebben gevonden zijn steeds voorlopig. Het fijne van de vrijzinnigheid vind ik dat daar alle ruimte voor is en dat we binnen de afdeling daarin samen proberen op te trekken. In mijn werk hoop ik mensen te inspireren om te blijven zoeken en open te staan voor elkaar en het Ongedachte

In de vrijzinnigheid spreekt mij aan: de koppeling van vrijheid aan verantwoordelijkheid

Mijn naam is Maja Nieuwenhuis-den Dulk. Voorganger sinds januari 2016 in Tholen. (Ik woon in Schiedam, samen met mijn man Henk. Onze twee zoons, dochter en twee kleinzoons wonen in Doetinchem, Schiedam en Zutphen.)

Bibliodrama

Ik ben opgeleid bij het Opleidingsinstituut voor theologie, levensbeschouwing en geestelijke begeleiding in Vrijzinnig Perspectief (OVP) te Bilthoven en aan de Academie voor Theologie en Levensbeschouwing in Amsterdam.

De afgelopen jaren heb ik mij bekwaamd in bibliodrama en socratische gespreksvoering. Daarnaast geef ik workshops en cursussen over levenskunst, het gedachtegoed van Jung en over de (helende) rol van dromen in ons dagelijks leven.

‘De reis naar binnen’

Mijn eerste beroep was dat van reisbureaumedewerker. Toen ik van ‘de reis naar buiten’ wat meer wilde overschakelen naar ‘de reis naar binnen’, kwam ik in aanraking met de Vrijzinnigen Schiedam (voorheen NPB Schiedam). Dat was gelijk raak!

Gedurende 5 jaar rondom het jaar 2000 werkte ik als docent levensbeschouwing op een openbare basisschool in Boskoop.
Van 2003 tot 2012 was ik voorganger bij de Vrijzinnigen Maassluis (voorheen NPB Maassluis) . In die tijd was ik ook secretaris bij het Convent van Voorgangers van de Vrijzinnigen, bij de Werkgroep Moderne Theologie en het OVP.

In het seizoen 2012-2013 wilde ik een heroriëntatie maken over mijn levensinvulling. In samenwerking met Cisca Peters heeft dit geresulteerd in de opzet van het Centrum Levensvragen Rijnmond. Deze stichting wil ambulante geestelijke verzorging bieden aan mensen van alle gezindten, veelal buiten instellingen als ziekenhuizen en zorgcentra.

Verbinding

Voor mij speelt religie vooral een rol in de zingeving en bezieling. Religie betekent verbinding en geeft mij de ervaring verbonden te zijn met iets of iemand dat groter is dan wat wij kunnen bedenken. Het helpt mij het met de levensvragen uit te houden, zonder garantie op antwoorden. In de vrijzinnigheid spreekt mij aan: de koppeling van vrijheid aan verantwoordelijkheid in alle ruimte en openheid.

In het ‘wondere ambt’ zoals Anne Zernike het noemt ervaar ik het als bijzonder inspirerend om zo met mensen op weg te gaan langs knooppunten, waarbij steeds een heroriëntatie gemaakt kan worden onder weg. Met behulp van het kompas van compassie.

Lees ook

Voorganger in de Schijnwerper: Ali Manenschijn

Vrijzinnigheid heeft voor mij te maken met ruimte, veelkleurigheid en openstaan voor de ander

Ik ben Ali Manenschijn-Ponsteen, werkzaam als voorganger bij Vrijzinnigen “Aan de Regge” Rijssen/Nijverdal en omstreken. Daarnaast ben ik verbonden aan de afdeling Vrijzinnigen Dedemsvaart als pastoraal werker.

Eerder ben ik werkzaam geweest als kerkelijk werker voor het ouderenpastoraat in een PKN gemeente en als geestelijk verzorger in een verpleeghuis. Ik heb theologie gestudeerd aan de Hogeschool Windesheim in Zwolle en later heb ik het seminarie van het opleidingsinstituut OVP gevolgd in Bilthoven.

Vrijzinnigheid en Kapeltreffens

Vrijzinnigheid heeft voor mij te maken met ruimte, veelkleurigheid en openstaan voor de ander.
Ruimte voor de zoektocht naar (voorlopige) antwoorden op levensvragen. De ruimte die ik voor mezelf hoop te ontvangen wil ik ook aan een ander geven.

In onze afdeling komt dat tot uiting in de ontmoetingen, lezingen en vieringen, waarbij op geregelde tijden naast de ‘gewone’ bijeenkomsten ook Kapeltreffens worden gehouden, bijeenkomsten waar het de voorganger vrij staat het uur op een heel andere, eigen (nieuwe) wijze in te vullen.

Lees ook

Voorganger in de Schijnwerper: Nicoline Swen

Verlaat de gebaande paden, gebruik je fantasie en pak het anders aan dan je bent gewend

Ik heb rechten gestudeerd in Leiden en theologie in Kampen, daarna ben ik voorganger geworden in Zeist, een afdeling van Vrijzinnigen Nederland. Ik weet dat de vrijzinnigheid altijd de term voorganger gebruikt, maar ik noem mijzelf liever predikant. Want preken is een van mijn voornaamste bezigheden.

Ik wil er geen doekjes om winden: de vrijzinnigheid zit in zwaar weer. Kennelijk zijn we niet spannend genoeg om nieuwe leden aan te trekken. Vooral de zondagse bijeenkomsten kampen met dit gebrek aan belangstelling. Ze lijken zoveel op het kerkelijk model van de “christelijkheid” dat het mensen afstoot.

Voorganger

Een voorganger moet ook echt voorganger zijn. En moet dus beseffen dat het karakter van de vrijzinnigheid verandert. De mensen die bij ons (nog) zijn aangesloten, hebben meestal een christelijk verleden. De vrijzinnigen van de opvolgende generaties echter zien vrijzinnigheid anders, meer als een levenshouding dan als een religieuze oriëntatie. Mijns inziens missen wij als voorgangers de slag als wij hier niet op inspelen.

Twee sporen

Hoe zou dat dan moeten? De voorgangers zouden er goed aan doen om in de afdelingen waarin zij werkzaam zijn een tweesporen beleid te initiëren, te weten:

1. Handhaaf de traditionele zondagse bijeenkomsten met het “christelijke” karakter. Hiervoor is nog steeds belangstelling;
2. Stel daarnaast bijeenkomsten in waarin mensen van deze tijd hun vragen en meningen kwijt kunnen via onderling contact. Regel deze bijeenkomsten via de (social) media van deze tijd. In die “gatherings”, al dan niet onder leiding van de “voorganger” kan de vrijzinnigheid als levenshouding tot haar recht komen zonder de ballast van de kerkelijke traditie.

Dit is wat ik zou willen.Tegen alle vrijzinnigen van onze organisatie en vooral tegen de voorgangers, zou ik willen zeggen: verlaat de gebaande paden, gebruik je fantasie en pak het anders aan dan je bent gewend. Laat het niet op zijn beloop, beter een slecht plan dan geen plan.

Lees ook

Voorganger in de Schijnwerper: Mary Bregman-Soest
Vrijzinnige zeven