Een dogma mag je pastoraal zingen; je kunt het nimmer voorschrijven. Doe je dat toch, dan toon je daarmee aan dat je zelf iets van je geloof verloren hebt.

Hemelvaartstorm

Zoiets gebeurde in 1875 tijdens de Haagse “Hemelvaartstorm”, toen Domela Nieuwenhuis, die kort daarvoor twee vrouwen en een aantal kinderen verloren had, en het geloof in een liefhebbende en almachtige God aan het verliezen was. Hij kon om principiële redenen deze dienst niet leiden. In zijn plaats kwam een strenge dominee (Ivo Gaukes Knottnerus), die hem de pan en daarmee zijn eigen kerk uitveegde.

Dogma’s verketteren nog altijd, je gelooft je oren niet. Er zijn nog steeds mensen, die keihard beweren dat wij ons ‘gelovig’ moeten neerleggen bij verschrikkingen.

Hemelvaart

Hemelvaart is traditioneel de dag, dat Jezus veertig dagen na Pasen naast God terecht is gekomen om deze wereld voortaan samen in de hand te houden. Met andere woorden: als (!) alles een zin heeft, dan heeft het een goede zin. Dan heeft zowel de geschiedenis als de toekomst heeft een humaan en gezegend gezicht.

Daar kan ik wel wat mee; ik wil het helpen hopen, als blijft de melodie sterker dan de tekst. Ik wil het liedje van vertrouwen blijven zingen: Als iets of iemand de aarde in de hand heeft, dan in een goede hand, en niet in een verpletterende vuist of een dreigende vinger. He’s got the whole world..

Sterven en helen

Daarnaast is Hemelvaart het beeld geworden van sterven – en dan opgenomen en geheeld worden. Je verneemt zoiets in de verhalen van bijna-doodervaringen; alleen kijken de betrokkenen dan terug op een onvolkomen lichaam. Het bijbelse verhaal laat Jezus met huid en haar opstijgen. Joodse gelovigen namen onze lichamelijkheid altijd al ernstig; op afbeeldingen zie je nog de stigmata. Maar daar hoeven we niet moeilijk over te doen.

Bijzonder verhaal

Ik kan Hemelvaart soms verstaan vanuit mijn eigen ervaring. Soms heb ik een gewaarwording, een ervaring dat het niet voor niets is. Soms ook ervaar ik, dat er in mij iets eeuwigs huist. Dat heb ik gelukkig niet op een bepaalde donderdag. Natuurlijk was die zin of dat gevoel van harmonie er al, voordat Jezus naar boven steeg. Dat hebben ouders hun kinderen altijd voorgezongen en het goddank niet met dogma’s er in gestampt. Het verhaal van Hemelvaart  moet een extra gewaarwording zijn geweest van gewone mensen, die Jezus hadden meegemaakt.

Ik vind het een bijzonder verhaal. Zeker, waar Jezus zegt dat het beter voor ons is als hij weg gaat, omdat wij nu zo langzamerhand zelf moeten fietsen; omdat we met losse handen kunnen lopen en geloven, het oude liedje neuriënd. We hebben een duwtje, een voorbeeld, de wind in de rug gekregen en sinds Pinksteren nog een lopend vuurtje ook.

Alle (basis)vertrouwen. We kunnen verder. Al lopend scheppen we het pad.

Ivo de Jong, voorganger Schiedam, Rotterdam, Woubrugge en Brielle

Meer informatie

De lucht in

Vrijzinnige verboden vruchten?

Heeft het u ook aangenaam verrast dat het thema van de Boekenweek 2017 in ons geseculariseerde Nederland ‘Verboden vruchten’ was? Misschien dat niet iedereen de Bijbelse verwijzing heeft begrepen, maar die kun je toch niet ontkennen.

Als vrijzinnige blijf ik me verbazen, hoe christelijk onze cultuur eigenlijk is. Ik las vele stukken over zonde en vrouwen en appels, maar helaas niets over Sneeuwwitje.  Die hoort voor mij als vrijzinnige echt bij dit onderwerp. De appel van Sneeuwwitje is ook veel gevaarlijker dan die van Eva.

Ligt het oerverhaal van de verboden vrucht niet in oude verhalen? Maar nergens iets over de giftige appel, alleen over de appels die kennis geven. Praten over verboden vruchten is een calvinistische insteek, die een sfeer oproept van lang geleden. Wie maalt er nog om verboden vruchten, alles mag toch, wat is er gevaarlijk aan?

De zonde van de vrouw

Daarnaast was ook de titel van het Boekenweekgeschenk, geschreven door Connie Palmen: ‘De zonde van de vrouw’. Hoe christelijk wil je het hebben? Verboden vruchten, schuld, zonde, vrouw. Al deze onderwerpen kwamen terug in het thema van de Boekenweek. Bekroond met een boekje, geschreven door een vrouw, over de zonde van vrouwen. Als teken van Nederlandse cultuur op haar hoogtepunt? Zijn we niets opgeschoten met de emancipatie van de vrouw, is zij nog steeds de belangrijkste draagster van verboden vruchten? Eigenlijk wel. De meeste jury’s bestaan uit mannen, de meeste bekende schrijvers zijn mannen, maar de meeste lezers zijn vrouw!

Appel van Sneeuwwitje

Als geseculariseerde Nederlandse had ik misschien eerder gedacht dat het ging om de appel van Sneeuwwitje. Leven wij niet in de tijd van verhalen, symbolen en rituelen? Liggen sprookjes gewoon ook net onder de oppervlakte, in het onder bewuste van onze cultuur? Zijn daar taboes, zonden en verboden vruchten? Had dat niet een veel spannender thema opgeleverd? Persoonlijk denk ik dat we in deze geseculariseerde wereld banger zijn voor de comateuze slaap door een hap uit de appel van Sneeuwwitje dan voor een hap van de appel van Eva die ons de kennis des onderscheids brengt.

Vrijzinnigen vinden het allemaal best, die zullen altijd beide verhalen waarderen, maar zijn banger voor de coma, dan de kennis. Wakker zijn en blijven, dat is het motto van veel vrijzinnigen.

Wies Houweling

Meer blogs lezen?

Vrijzinnig Utopia, de ideale wereld dichterbij

Op de ideale vrijzinnige levensschool draagt men steile hakken, strakke jurkjes, valse wimpers, nagellak, een duimdikke laag make-up en een synthetische pruik. Tenminste, in ieder geval de heren. Want mijn ideale vrijzinnige levensschool haalt de mosterd bij drag queens. Of op z’n ordinair Hollands: travestieten. Van die gemake-upte heren valt namelijk heel wat vrijzinnigheid te leren.

Drag queen

Over twee maanden zal ik mijzelf onderdompelen in deze extravagante wereld. Dan breng ik in Californië een bezoek aan DragCon. Een conferentie rond de televisieshow RuPaul’s Drag Race. Daarin gaat RuPaul, één van ’s werelds bekendste drag queens, in een afvalrace op zoek naar America’s Next Drag Superstar. Inmiddels staat het negende seizoen in de startblokken en heeft de show zich wereldwijd – ook in Nederland – een ware cultstatus verworven. Maar wat valt hier nu van te leren?

In de eerste plaats dat drag queens met een fikse foundationkwast de hokjesgeest te lijf gaan. De geijkte grens tussen mannelijke en vrouwelijke rolpatronen wordt ongenadig in poederwolken gehuld. En wel op zo’n uitbundig flamboyante manier dat het de hele contourlijn tussen normaal en abnormaal vervaagt. Dat is exact de houding waar ik als vrijzinnige aan hecht: vanzelfsprekendheden voortdurend in vraag stellen en grenzen durven uit te wissen. Ook al doe ik dat zelf doorgaans met wat minder glitter.

Creatieve buitenbeentjes

Daarnaast biedt de drag scene een vrijplaats voor creatieve buitenbeentjes. Een thuis waar afwijkende ruimdenkers en -doeners de erkenning en herkenning vinden die ze daarbuiten vaak missen. Net als de vrijzinnigheid zal deze vrijplaats kwantitatief gezien in de marge blijven. Juist vanuit de kantlijn kun je echter voor vernieuwende impulsen zorgen. Zo hebben drag queens bijvoorbeeld een onevenredig grote rol gespeeld in de strijd voor LHBT-rechten. Bij uitstek die eigenwijs idealistische strijdvaardigheid zou in mijn ultieme vrijzinnige levensschool welig tieren.

Tot slot een laatste les in de woorden van RuPaul zelf: ‘Drag never, ever takes itself too seriously.’ Oftewel: neem jezelf flink op de hak en leef je leven met een langgewimperde knipoog.

Klaas Douwes, voorganger in Apeldoorn en lid van de Vrijzinnige zeven. Hij heeft deze blog geschreven in het kader van de communicatiecampagne Vrijzinnig Utopia.

Chaos rond persoonsgegevens, waar zijn jullie bang voor?

De grote kerken krijgen in 2018 geen adreswijzigingen van de gemeenten door als hun leden verhuizen. Het past niet meer in onze samenleving om zo met het lidmaatschap van een kerk en de zorg voor mensen om te gaan. Het is geen verrassing, maar in 2018 wordt het een chaos in de administratie van veel kerken in Nederland, vooral RK en de PKN.

Kerken maken bezwaar tegen deze ontkoppeling van de basisadministratie van de gemeente aan de kerkelijke administratie. Het werk van de Stichting Interkerkelijke Leden Administratie (SILA). Waar zijn ze plotseling bang voor?

Verrassing?

Het is geen verrassing, want wat men al lange tijd vreesde wordt werkelijkheid. Waar zit nu de angst? Dat mensen zich makkelijker uitschrijven? Mijn collega heeft onlangs een ultieme poging gedaan om zich uit te schrijven bij de katholieke kerk. Gelukkig kun je daar op het internet nu voorbeeldbrieven voor krijgen. We klagen over nieuwsbrieven via de email waar we nooit meer vanaf komen, maar voor een kerkelijk lidmaatschap geldt dat niet?

Unieke Nederlandse folklore

Er zijn maar weinig landen waar dit gebeurt. In sommige Europese landen kun je wel zelf bij de overheid je religieuze voorkeur opgeven, en ook weer wijzigen. In bijvoorbeeld de VS is dit systeem ondenkbaar, omdat het in strijd is met de grondwet.

Volg de kleine geloofsgemeenschappen

Kleinere geloofsgemeenschappen zijn altijd zorgzaam voor hun leden.  De leden zijn zelf verantwoordelijk voor de in-,  en uitschrijving. Vrijzinnigen Nederland, de voormalige Nederlandse Protestanten Bond, heeft nooit meegedaan aan dit administratieve systeem. Zij staat dan ook open voor veel mensen met een dubbel lidmaatschap. Dat hoort bij vrijzinnigen.

Waar is de bezorgdheid om?

Het vermoeden is natuurlijk dat de grote kerken angstig zijn omdat ze zo misschien nog meer schaapjes verliezen. Zouden de kerken zich niet meer zorgen moeten maken over mensen die zich niet meer willen inschrijven?

Het zal toch niet zijn om de zorg voor de mensen die net buiten de diaconale of pastorale zorg dreigen te vallen? Dat is nu ook al een uiterst moeizaam gebied. De zorg van kerken strekt zich toch altijd veel breder uit dan haar leden? De kwetsbaren moeten we altijd en overal zoeken.

Autonome individuen melden zich wel als het hun uitkomt. Bovendien is lidmaatschap niet meer van deze tijd. Kerken wordt wakker: het is 2017.

Wies Houweling en Johan de Wit

In 2007 overleed mijn moeder op kerstmorgen, dat bepaalde heel lang mijn beleving van eerste kerstdag en eigenlijk het hele kerstfeest.  Daarom draag ik de kleur blauw tegen het kerstgeweld. Ik heb niets tegen de boodschap: dat het licht uiteindelijk de duisternis zal overwinnen, dat is een mooi verhaal.  Ik heb wel bezwaar tegen het te veel licht met kerst, zoveel licht dat er is geen duisternis meer te zien en door alle kerstmuziek hoor ik de stilte niet meer.

Kerstvrije omgeving

De kerstdagen kom ik wel door.  Met het lezen van  boeken die ik heb opgespaard, het kijken van mooie films en muziek te luisteren in mijn pyjama op de bank. Ik doe geen TV of radio aan, daar word ik gek van. Ik probeer ook al jaren in deze tijd winkels met te veel kerstgedruis te vermijden.

Steeds meer ontdek ik dat ik niet de enige ben.  Zou het interessant zijn anderen te ontmoeten en hun verhaal te horen? Ik vrees dat we geen kerstvrije omgeving kunnen vinden om met een groep koffie te drinken.

Blauw

Ik ben misschien een beetje tegendraads in de kerstijd, ik noem mijzelf ook vrijzinnig. In deze samenleving mag van alles, maar als je niets hebt met kerst, ben je zielig.  Met mijn blauwe kleding wil ik zeggen: ‘Het is OK om niet mee te doen met kerst’. Er zijn veel meer mensen voor wie de kerst niet prettig is. Zij voelen zich niet thuis in het ‘kerstgeweld’ dat elk jaar over onze samenleving heen komt. Er lijkt geen ontsnappen aan. Kunnen we een tegendaad stellen? Een stil protest, een klein gebaar. Ik draag blauw deze dagen, doe je mee? Misschien komen we elkaar ergens tegen en herkennen we elkaar.

Wies Houweling

Vlog Blauwe kerst
Meer blogs?