Blog Archieven - Pagina 20 van 21 - Vrijzinnigen Nederland

Bang voor Zwarte Piet

Als kind was ik altijd een beetje bang voor Zwarte Piet. Er was een tijd dat kinderen speels op de broek kregen met een bosje takken en dat er gedreigd werd met de zak naar Spanje. Daar bleef altijd een zekere spanning hangen, hoe vrolijk die pieten ook waren. Nu ben ik weer bang voor Zwarte Piet, bang voor het onderwerp. Ik denk stiekem: “Als iedereen zich maar gedraagt en niet te fel wordt en vooral niet over racisme praat, zoals Sylvana, alsjeblieft niet.”

Woede

Er zijn mensen bang dat we onze identiteit verliezen als we geen Zwarte Piet meer mogen hebben. Dat er iets essentieels verloren gaat van onze Nederlandse cultuur. Dat is waarschijnlijk ook zo, maar dat gebeurt wel vaker. We denken dat een cultuur niet verandert, maar een cultuur is vloeibaar. Zij past zich langzaam aan, aan de tijdgeest, aan de mensen en aan de behoeften. Dat is niet altijd eenvoudig om mee te maken, het maakt mensen onzeker. Onder de woede ligt een angst er niet meer te mogen zijn, zoals ze zijn (waren). Vaak is er een verlangen naar de rust en de eenvoud van vroeger. Mensen uiten zich boos, maar eronder ligt angst.

Veilig land?

Mijn Surinaamse vriendin is ook erg bang geworden door de hele discussie over Zwarte Piet. Vooral de felheid en de agressie waarmee het gepaard gaat. Geschrokken als ze is, komen er rare vragen bij haar op en wordt ze onzeker over haar toekomst en zeker over die van haar kinderen en kleinkinderen. Is Nederland nog wel zo’n veilig land?

Racisme

Er wordt nu openlijk gepraat over racisme. Dat had ook op een andere manier kunnen gebeuren, zullen sommigen zeggen. Het ligt nu wel duidelijk op tafel. Er is racisme in Nederland. De uitspraken zijn fel, de reactie ook: “Je mond houden of oprotten”. Dat is angstig, niet alleen voor gekleurde mensen, voor iedereen in Nederland, dus ook voor kinderen. Het is onveilig voor nu en voor de toekomst.

Onveilig voor iedereen

Hoe onveilig gaat Nederland worden? Gaan we elkaar via de media op lopen jagen, bozer en angstiger maken? Zelfs de Joden zijn weer bang. Krijgen homo’s het nog benauwder? Laten we angst regeren of gaan we eens rustig aan elkaar vragen wat er eigenlijk aan de hand is? Want wat doet de verbijsterde meerderheid van Nederland? Zij zwijgt. Ze kijkt het gelaten aan. De media staan bol, de BN’ers fokken elkaar op en ondertussen wordt onze samenleving steeds onveiliger.

Vrees niet

Wat zouden we kunnen doen als brave, zoekende vrijzinnigen? Laten we onze eigen vragen even laten rusten en aan anderen vragen hoe het met hen gaat? Waarom ben je bang, wat heb je meegemaakt? Vraag waardoor mensen bang zijn voor racisme, wat hun ervaring is. Vraag en luister eens een poosje voordat je iets zegt. Zouden vrijzinnigen niet juist een breder gesprek kunnen veroorzaken? Een zwijgende meerderheid die niet aan het woord hoeft te komen, die er alleen voor zorgt dat de juiste vragen worden gesteld en die luistert.

Meer blogs lezen?

Verwende gelovigen ga zelf aan de slag

De predikant en dominee hebben hun langste tijd gehad

De Nederlandse gelovige is jarenlang verwend. De dominee of voorganger kwam op bezoek als het moeilijk ging om een bemoedigend woord te spreken en hij of zij inspireerde op zondag met een intellectuele rede of een spiritueel verhaal voor de komende week. Er zijn steeds minder voorgangers, predikanten en dominees en dat is maar goed ook. In de huidige tijd zijn mensen spiritueel mondiger en zijn heel goed in staat elkaar te troosten en te bemoedigen. Met een beetje hulp kunnen de meeste mensen het best zelf, geloofsgemeenschappen zijn er ook om van elkaar te leren.

Wat zijn de taken die de meeste predikanten in traditionele kerken vervullen? Predikanten kunnen daar vaak schimmig over doen, maar laten we uitgaan van de taken die horen bij corebusiness van kerk zijn volgens veel traditionele theologen: leren, vieren, dienen en gemeenschap beoefenen.

Leren

Een geloofsgemeenschap is een lerende gemeenschap. Op het gebied van spiritualiteit en wijsheid kunnen de gelovigen van elkaar leren. Natuurlijk ook van een voorganger, maar dat hoeft niet echt. Voor een mooie cursus kun je altijd iemand inhuren, sprekers genoeg. Voor de religieuze opvoeding van kinderen of de begeleiding daarvan is meestal al een groep leden in de geloofsgemeenschap verantwoordelijk, het is maar zelden dat de predikant zich daarmee bemoeit.

Vieren

Vieren hoort bij het voorgaan van predikanten in de rituelen en symbolen van de traditie van de geloofsgemeenschap. Ritueel begeleiders doen goede zaken in onze samenleving, met huwelijken, begrafenissen en zelf initiatieriten. Vieren in een geloofsgemeenschap is net iets anders, we zouden het communicatie met het heilige kunnen noemen? Wat is er heilig, dat onderzoekt men tegenwoordig graag zelf. En wat heilig is doen we ook graag zelf. Mensen delen graag met elkaar de maaltijd, in een kring of buiten in stilte. Uitleg van de schrift? We luisteren tegenwoordig toch het liefst naar ervaringen van anderen. Schriftgeleerden worden daarmee al gauw buitenspel gezet. Moet je nu preken of een verhaal vertellen? De preken zijn steeds meer persoonlijke verhalen, dat zou je toch heel goed aan leden zelf kunnen overlaten? Kortom, vieringen in een kleine groep en ondersteun mensen toch vooral om dat met elkaar te organiseren.

Dienen

Stel dat we het pastoraat tot het dienen rekenen, het zorgen voor elkaar en voor de wereld. Hoe doe je dat als de groep kleiner wordt? Is het niet vreemd dat er voor een groep van 30 leden een parttime pastor wordt aangesteld? Kunnen we niet pastoraal naar elkaar omkijken? Is een predikant in zo’n situatie ook niet gauw een ‘excuus truus’, om maar niet voor elkaar te zorgen? Geloofsgemeenschappen bestaan niet uit zielige oudjes die bezocht moeten worden. Tijd van de verwennerij is voorbij, kijk om naar elkaar.

Als je mensen de gelegenheid geeft komt er ook een betere verdeling, meer pluriformiteit in de leiding van de gemeenschappen, man en vrouw rollen, jong en oud. Er zijn talenten te over als je mensen in de gelegenheid stelt. Het is misschien niet altijd ideaal, maar de huidige situatie is ook vreemd en buiten de realiteit van onze samenleving.

Met vele voorgangers?

In heel veel landen is predikant zijn vrijwilligerswerk, het is een functie naast je gewone beroep. Mensen hebben een vak geleerd waarvan zij kunnen leven. Daarnaast vervullen ze verschillende taken in de kerkelijke gemeenschap. Het Apostolisch Genootschap in Nederland werkt bijvoorbeeld zo. Maar ook twee bevriende predikanten van mij in Namibië en in India zijn voorganger naast hun gewone werk. De kloof tussen de predikanten en de anderen in de kerk is minder groot. Predikantschap of voorgangerschap heeft aanzien, omdat je het naast je werk doet en er veel voor over hebt. Tentmaking ministry, zoals het werk beschreven wordt dat de apostel Paulus in de bijbel doet, is een opvatting over de uitoefening van het beroep van predikant. Het combineren van tenten maken en voorganger zijn heeft echt zijn voordelen, maar het vraagt ook om een andere opleiding.

Vrijwilligers

Er zijn naast filosofen nog steeds theologen nodig om in deze samenleving religie te duiden en te stimuleren. Er is steeds meer de roep om predikanten op te leiden tot managers of communicatie experts. Waar zijn we dan mee bezig? Andere tijden vragen om andere leiding. Predikanten gaan opleiden als managers van grote groepen vrijwilligers? Of communicatie experts van ze maken? Train liever vrijwilligers om het samen te doen. Terug naar de basis, samen een verantwoordelijke gemeenschap zijn die samen leert, viert en actief is in de samenleving. Breng een gemeenschap weer opnieuw bij elkaar, verdeel de taken en rust mensen toe.

Kortom zet je in op het trainen van vrijwilligers, daar zijn vrijwilligers ook weer bij gebaat. Geen enkele vrijwilliger is overigens zo gek dit 20 jaar naast zijn of haar werk te doen, 4 jaar en maximaal een verlenging van nog eens vier jaar, dan is er weer een ander aan de beurt.

Haal het beeld van de kerk waarin ouderen verzorgd moeten worden door een predikant van het toneel. Kijk naar de toekomst, sorteer voor op een gemeenschap van jongeren en ouderen, deze gemeenschap zal in de huidige tijd niet groot zijn, dat hoeft ook niet, maar kan wel dynamisch zijn. Kortom beoefen gemeenschap!

Wies Houweling

Meer blogs lezen?

Stel je eigen Jefferson bijbel samen

Vorige week werd de eerste Nederlandse uitgave van de Jefferson bijbel gepubliceerd. Een eigen bijbel samengesteld door een vrijzinnige: Thomas Jefferson (1743- 1826). Hij was de 3e president van de Verenigde Staten, een begaafd geleerde op vele verschillende terreinen, een kind van de Verlichting. Hij maakte de Franse revolutie en de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog mee. Waarom vond hij het nodig om een eigen bijbel samen te stellen en wat heb je er nu nog aan?

Met een schaar en plaksel

Al in 1820 stelde hij zijn bijbel samen met knip- en plakwerk uit de bijbel over het leven van Jezus. Dat gebeurde toen wel vaker. Ook Tolstoj had zijn eigen evangelie en meer schrijvers en theologen voegden de evangelies uit de bijbel samen om een eigen verhaal te krijgen. Sinds het begin van de 20ste eeuw zijn theologen en exegeten ook op zoek naar het ene verhaal, maar meer door achter de woorden te zoeken naar die ene mens, die ene boodschap. We gaan terug naar de oerteksten en proberen te proeven hoe het ‘echt’ was.

Unitariër

Jefferson was een groot inspirator voor de Unitariërs in de Verenigde Staten. Hij is auteur van de grondrechten van de VS: ‘Alle mensen zijn gelijk geschapen’.
Ook een belangrijke uitspraak van hem is: ‘We should all then live without an order of priests, follow the oracle of conscience, and say nothing about what no man can understand nor therefore believe.’
In deze tijden met politici als Donald Trump zou je bijna vergeten dat er ook zeer erudiete en hooggeleerde republikeinen zijn geweest.

Vrijzinnigen

Vrijzinnigen lijken ook vaak hun eigen bijbel samen te stellen. Eigenlijk denk ik dat iedereen dat stiekem doet. Ieder heeft wel zijn of haar favoriete delen en stukken die je liever overslaat. Er gaat heel veel tijd in zitten om een mooi en consistent verhaal uit al die kleine stukjes te maken. Dat deed Jefferson al in 1820.

Nieuwe vertaling

Waarom is nu deze vertaling van een oude Amerikaanse uitgave verschenen? Want ik vraag mij af waarom er voor deze uitgave is gekozen en niet voor een latere, bijvoorbeeld de ‘Jefferson Bible for the 21th century’ waarin ook alle inspirerende teksten uit de joodse, hindoeïstisch, islamitische en boeddhistische en christelijke tradities waren toegevoegd. Misschien ging dat te ver. Dit boek is daarom wel interessant door haar geschiedenis, maar niet voor de inhoud.

Een stap te ver?

Een knip- en plakwerk maken van je eigen inspirerende teksten is al een oude praktijk. Een praktijk die vrijzinnigen graag uitoefenen, maar tegenwoordig gaat dat knippen en plakken verder dan de bijbel. Het wordt aangevuld met de teksten uit andere tradities en de eigen verhalen. Mensen houden deze verzamelingen het liefst voor zichzelf. Daar is niets mis mee, maar ik zou wel eens een inspirerende huidige Nederlandse bijbel willen zien.

Wies Houweling

Een vrijzinnige Passion?

Jezus op straat

Ik vond Jezus op straat en kom hem niet laten liggen. Hij stond gewoon in een hoekje, in de regen. Ik vind niet zo vaak dingen op straat en raap zelden iets op. Jezus was niet uit een raam gevallen, maar leek gewoon aan de kant geschoven. Ik heb hem meegenomen, als theoloog kun je hem niet laten liggen. Hij is wel van plastic en niet echt mooi, maar wel een klein stukje van de Passie. Van het grote verhaal van Pasen dat bekende Nederlands ook dit jaar in Amersfoort op straat vertellen en naspelen. Ik vraag me af hoeveel mensen dit ook zouden herkennen?

De Passie in huis

Maar wat moet je met zo’n plastic symbool? Ik heb nog nooit zoiets in huis gehad en eigenlijk komt hij er ook niet in. Hij staat beneden op de meterkast voor de trap. Mijn huis begint pas boven, dus hij is tot het voorportaal gekomen. Sommige mensen zagen hem voordat ze de trap op liepen. De katholieken riepen verschrikt ‘Wat doet die daar?’ Ja, wat moet je met een lelijke Jezus op straat als goed vrijzinnige? Het is voor mij bijna dezelfde ongemakkelijke vraag als: wat moet je nu met The Passion op straat en op de TV?

The Passion in Amersfoort

Ons kantoor is in Amersfoort, maar ik ga niet kijken naar The Passion. Dat gaat mij te ver. Er wordt een groot lichtend kruis rondgedragen door Nederlanders die het oude verhaal een nieuwe dimensie geven. Het verhaal is zo sterk dat elke vertelling iets toevoegt. Maar is het mijn verhaal? Ik ga wel naar de TV kijken. Ik bewaar afstand, maar ben toch geïntrigeerd.

Het verhaal

Net zoals als ik Jezus niet op straat kan laten liggen, kan ik dit ook niet negeren, maar het is niet zo mijn ding. Het heeft iets van brood en spelen, terwijl het een oud verhaal is dat wordt verteld en met grote ernst wordt uitgevoerd.

Ik heb Jezus niet laten liggen omdat ik respect heb voor de traditie waar ik uit kom. Ik doe Jezus niet weg omdat ik iets heb met de verhalen. We moeten ze wel opnieuw vertellen, mensen de gelegenheid bieden ze opnieuw te vertellen nu. Door The Passion komt er iets door van het oude verhaal en ook van een nieuw verhaal.

Geseculariseerd Nederland?

De diepgang, iets dat me echt raakt op nieuwe wijze kan ik er nog niet in vinden. Ik ben wel overdonderd door de massa die het elke keer weer op de been brengt en de aandacht die het krijgt in een geseculariseerd land. Mijn Amerikaanse vrienden lachen zich rot. Hoe zo is Nederland een geseculariseerd land, met tweede Paasdag vrij en de Passiespelen in de straten en op de TV? Op een neonkruis en een groep bekende Nederlanders werp ik wel een blik maar haal ze niet in huis.

Wies Houweling

Het einde van de godsdienstsociologen

Smullen van een verdwijnende God

Enkele botte conclusies over secularisatie van godsdienstsociologen staan weer volop in de belangstelling. Het meerjarenonderzoek God in Nederland (met vanaf 1966 elke tien jaar een update) is een uniek onderzoek, zelfs wereldwijd. Het is nu tijd om er mee op te houden. De uitkomsten staan al vast, ondanks de uitbreiding van de vragen, iets wat we allang weten en zelf ervaren in de praktijk, God in Nederland verdwijnt. Ja, de oude vadergod en zijn huizen: de kerken verdwijnen.

Zonder moslims?

Je weet de uitkomst, maar je leest het toch weer gretig, maar deze keer ben ik wel erg teleurgesteld. Met de focus van het onderzoek op de traditionele instituten staat de uitkomst al bij voorbaat vast.
Het is eigenlijk een onderzoek naar de katholieke vader, de protestantse God en de individuele zinzoeker. Dit is een achterhaald beeld van religie in de Nederlandse samenleving. Je zoekt eigenlijk naar wat er nog over is van deze oude beelden. Hoe kun je in vredesnaam een huidig onderzoek doen naar God in Nederland, zonder moslims er bij te betrekken? Zo’n onderzoek kan geen nieuwe trends weergeven alleen maar de afbraak van oude instituten. Je weet wat niet meer is, maar helaas zijn godsdienstsociologen niet in staat te meten wat nieuw is.

Meer religie?

In 2006 schreef van der Donk, voormalig voorzitter van de Wetenschappelijke Raad, al in een studie van de WRR, dat we juist veel meer spreken over religie in het publieke domein. Er zijn elke dag meerdere artikelen in de dagbladen waarin religie een rol speelt. Lees de kranten en ook de tijdschriften er maar op na. Hoeveel boeken verschijnen er wel niet op het gebied van management over religie en spiritualiteit? Gaat dit onderzoek niet geheel voorbij aan de sociale en politieke betekenis van religie in Nederland?

Vrijzinnige beleving

Of het nu post-christelijk, christelijk, islamitisch of multireligieus is. Er is een duidelijke culturele politieke dimensie van religie in Nederland. Vanuit vrijzinnige beleving gaan cultuur en religie ook hand in hand. Waar houdt cultuur op en waar begint religie? Laten we godsdienstsociologen omscholen tot cultuursociologen zodat we relevantere onderzoeken krijgen die iets zeggen over de betekenis en relevantie van religie in de huidige samenleving.

Spirituele individuen

In onze samenleving heeft de exacte wetenschap gedeeltelijk de plek van God in genomen, ook de banken waren voor veel mensen nieuwe goden. Geesteswetenschappen, kunst, literatuur zijn de softe kanten geworden. Mensen zijn niet alleen exacte- en economische wezens, we weten allemaal dat er veel meer nodig is in het leven. Spiritualiteit vindt zijn weg. Dat mensen niet meer spiritueel zijn, daar geloof ik niets van.

Wies Houweling

Onderzoek: God In Nederland

Sta op voor respect

Sta op voor respect Agressieve reacties op sociale media zijn aan de orde van de dag. Recent reageerde Lodewijk Asscher, minister van Sociale zaken en Werkgelegenheid, op zulke aantijgingen op […]

Lees meer

Dankbaarheid van vluchtelingen

Dankbaarheid van vluchtelingen Je hoort het nergens en niemand schrijft er over, maar wij verwachten toch dankbaarheid van vluchtelingen? Naast opgelucht, boos en angstig, vinden we dat ze dankbaar moeten […]

Lees meer

Vluchtelingenradio om de kerst door te komen

In de trein zaten deze week drie jonge mannen met de telefoon afgesteld op het verslag van een voetbalwedstrijd. Ze zaten onderuitgezakt en half te slapen. In rust gebracht door geluid uit een telefoon. Mensen laten zich in andere sferen dommelen bij achtergrondgeluid, we leren dat al in de wieg.

Jonge mannen muziekdoosje

Deze drie mannen kwamen van Schiphol en hadden heel wat in te halen op voetbalgebied. Het geluid van de stem van de commentator susten ze onderuit in de bank en half in slaap. Net zoals vroeger het geluid van een babymuziekdoosje, veel mannen slapen nu ook als commentaar op voetbal gegeven wordt op de TV. Het geluid van de commentator is een soort muziekdoosje geworden om tot rust te komen.

Babymuziekdoosje

Een babymuziekdoosje kent bijna iedereen wel. Ik weet zeker dat wij er een hadden thuis, maar ik weet niet meer welk liedje. Mijn ouders trokken er bij mijn jongste broertje altijd aan als ze hem in het bedje legden. Meestal was hij in slaap voordat het muziekje afgelopen was. Ik vraag me wel eens af of het liedje dat gespeeld werd nog ondergronds ergens een invloed in ons leven heeft.

Radio 6 Soul en Jazz

Zo hebben we allemaal geluid nodig. Ik zet, als ik thuis kom, vaak radio Radio 6 Soul en Jazz aan, Voor mij een heerlijk vertrouwd geluid dat ontspant en van mijn huis een thuis maakt. Heel jammer dat deze zender stopt. Ik moet op zoek naar iets anders. Dat is nogal confronterend, want waar voel ik me thuis? Hoe kom ik aan een goede achtergrondruis?

Kerstruis

Zeker deze dagen, want rondom de kerstdagen luisteren mensen meer naar de radio. Juist deze dagen was radio 6 altijd prettig omdat ze Jazz- en Soulnummers in kerstsfeer brachten, vaak net iets anders dan de andere radiozenders. Overal is nu kerstmuziek en vaak op alle zenders dezelfde muziek. Je kunt er wat op tegen hebben, maar dan maak je het jezelf wel erg moeilijk. Het beetje variatie dat er was met Radio 6 is per 1 januari weg. Ik voel me daardoor ontheemd.

Vluchtelingenradio

Ontheemd door het verdwijnen van een radiozender in deze dagen, hoe vreemd kan het zijn. Pas echt ontheemd zullen vluchtelingen zich voelen in deze dagen. Komend uit een cultuur waar de viering van het Kerstfeest geen of veel minder aandacht opeist dan bij ons. Onze hele samenleving ademt twee weken lang Kerst. Naar welke radio zullen zij luisteren? Zullen ze massaal afstemmen op de geluiden van thuis? Ik zou het in hun plaats wel doen. Het helpt niet bij de integratie, maar ons kerstgeweld is toch bijna niet te verteren. Misschien kan een vluchtelingenradio in deze tijd helpen. Een zender waar op muziek en geluid te horen is waarbij mensen zich hier in Nederland thuis voelen. Een geluid van vrede en hoop dat je aan kunt zetten als je wilt ontspannen of gezellig thuis wilt komen. Een soort ‘Welkom vluchtelingen in onze pluriforme samenleving ruis’, niet te zwaar en intellectueel, gewoon een warme ruis.

Kerst

Aan het kerstgeluid in deze tijd ontkomen we niet, maar laten we ons er niet te lang door in slaap sussen, er is zoveel goeds en moois nog te doen!
Inspirerende dagen!

Wies Houweling

Help! Ik ben religieus humanist

Soms denk ik dat ik onvermoeibaar religieus ben. Als ik op een andere plek was geboren, had ik op een andere manier vorm en woorden gegeven aan mijn eigen ‘geloofssysteem’, mijn eigen religie. Misschien is het voor mij heel goed dat ik in Nederland ben geboren, hier is religie mild en hebben we heel veel keus, ook uit hele bijzondere vormen.

Religieus humanisme

Religieus humanisme spreekt me al een poos bijzonder aan. Waar komt het vandaan? Wie heeft het uitgevonden? Ik kan u vertellen dat er van 1945 – 1946 voor de oprichting van het Humanistisch Verbond een religieus humanistische vereniging heeft bestaan. De taak van het religieus humanisme was ‘mensen te doordringen van het besef der innerlijke samenhang, hun het geloof in het leven en in de mogelijkheid tot scheppen van een samenleving van levenslustige mensen te geven.’
Het religieuze aspect moest tot uitdrukking komen in het besef van verbondenheid met medemensen, natuur en kosmos; het humanistische aspect in verwezenlijking van de waarden van waarachtigheid, gerechtigheid en naastenliefde.

Verbondenheid en waarden

Het gaat om verbondenheid en waarden, broodnodig in deze samenleving. Deze vereniging bestaat niet meer en is opgegaan in het Humanistisch Verbond. Het Apostolisch Genootschap noemt zich religieus humanistisch en sommige afdelingen van Vrijzinnigen Nederland ook. Meestal begint een echte vrijzinnige, zoals ik, voor zichzelf en sluit zich niet zo gauw aan bij een bestaande groep. Jammer. Maar misschien gaan er veel nieuwe groepen ontstaan, wie doet er mee?

Wies Houweling

Dappere hoofddoekrevolutie

Staan vrouwen met hoofddoeken altijd in de frontlinie op religieus gebied?

Als er grote omwentelingen zijn op dit gebied staan vrouwen kwetsbaar vooraan. Wendelmoet Claesdochter in 1527 die de brieven van Luther las, belandde als één van de eerste martelaren op de brandstapel. Vrouwen hebben het predikantschap bevochten met eigen doorzettingsvermogen en totale inzet zoals Anne Zernike in 1911.
Laatst was ik in Istanbul voor een conferentie van European Project for Interreligieus Learning (EPIL). De helft van de vrouwen was moslim, de andere helft christen. Iets minder dan de helft droeg een hoofddoek. Niet alle moslim vrouwen dragen een hoofddoek. Het is meestal een persoonlijke keuze vertelde één van de vrouwen mij.

Vergis u niet, hoofddoeken zijn erg mooi en stijlvol. Een paar dagen in hun gezelschap en je denkt er zelf ook wel over na. Prachtige kleuren, verschillende manieren van omdoen en knopen. Naast een geloofs- is het soms ook bijna een modestatement.

Een herinnering uit de jaren zestig

Ik herinner me uit de jaren zestig dat mijn moeder ook altijd als zij de deur uitging een sjaaltje omknoopte. Dat zag er volgens ons als kinderen niet uit. Als het regende ging daar nog een plastiek kapje overheen. Dat is alweer 50 jaar geleden. Ze vond het altijd vreselijk, maar dat deed je toen als vrouw nu eenmaal in Bennekom in de jaren zestig. Wanneer ze ermee is gestopt, weet ik eigenlijk niet.

Stijlvolle hoofddoeken als identiteit

Jonge vrouwen uit Bosnië, Turkije, Nederland en Oostenrijk dragen nu in dit gezelschap heel stijlvolle hoofddoeken. Veel mooier dan die van mijn moeder vroeger. Ze zien het absoluut niet als een teken van onderdrukking, maar van identiteit. In Turkije zijn er nu overigens veel meer hoofddoeken te zien dan vijf jaar geleden. Dit is de invloed van Erdogan in het voorheen zo seculiere Turkije van Atatürk.
Ik weet niet of dat waar is en of Erdogan’s vrouw daar de oorzaak van is, daar kan ik niet goed over oordelen. Wel over het feit dat vrouwen de voorhoede zijn, aan hen is het zichtbaar op straat, zij stellen een daad. Aan mannen in Istanbul is niets zichtbaar islamitisch te ontdekken. Djellaba’s en lange baarden heb ik er niet gezien. Ook niet in de grote moskeeën.

De hoofddoekrevolutie ofwel een zichtbare strijd over en op de hoofden van vrouwen

In de wereld wordt een gelovige, islamitische en politieke strijd gevoerd over en op de hoofden van vrouwen. Ik heb het gevoel dat deze vrouwen dat aan kunnen, zoals de foto laat zien. Ze bedekken hun hoofd niet hun hersens.

Wies Houweling