Zondag 22 januari was filosoof en religiewetenschapper Laurens ten Kate te gast in het tv programma Het Vermoeden. Ten Kate is bijzonder hoogleraar Vrijzinnige Religiositeit en Humanisme aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Met deze leerstoel wil hij een bijdrage leveren aan nieuw onderzoek en onderwijs over wat hij de ‘vrijzinnige conditie’ van onze moderne samenleving noemt.

Vrijzinnigen

Ten Kate: “De Vrijzinnigen vormden altijd al een markante en vernieuwende stroming in het religieuze landschap van de laat-moderne cultuur, zowel binnen als buiten Nederland. Ze zijn wars van dogma’s en beschouwen het christendom als een van de vele spirituele tradities in onze wereld. Vrijzinnigen hebben ook steeds nauwe verbindingen gehad met het humanisme. Toch is vrijzinnigheid uiteindelijk meer dan een levensbeschouwelijke stroming. Het is ook een  kernwaarde van onze cultuur: een levenshouding die niet uitgaat van vaststaande waarheden, en gekenmerkt wordt door openheid, dialoog en gevoel voor pluralisme.”

Persoonlijk

Presentatrice Marleen Stelling praatte met hem over zijn werk en de inspirerende kunstprojecten die hij de afgelopen tijd heeft gedaan. Maar óók over zijn persoonlijk leven. Tweeënhalf jaar geleden verloor hij, veel te vroeg, zijn broer van het ene op het andere moment. Hoe ga je om met zo’n rauw verlies? En zijn er rituelen of beelden die hem kunnen troosten?

Meer informatie

U kunt de uitzending met Laurens ten Kate hier terugkijken: Het Vermoeden

Een deskundig overzicht van vrijzinnige theologie dat veel vragen oproept

Maandag 30 januari 2017 verscheen in het Friesch Dagblad een recensie over het boek Geloof zonder zekerheid van Paul Rasor.

De recensent, Eginhard P. Meijering stelt dat hoe waardevol en interessant het boek ook is, het niets verandert aan het feit dat theologisch liberalisme nooit gemeenschapsvormend is geweest en alleen binnen een al bestaande gemeenschap zinvol functioneert.

De vrijzinnigheid redt het niet met een boodschap, of een naam, die steeds ruimer wordt, maar waarbij zich steeds minder mensen aansluiten.

Meer informatie

Recensie Geloof zonder zekerheid Paul Rasor (pdf)

Bron: Friesch Dagblad

Dit mooie, kleine boekje is een fors uitgewerkte versie van de inaugurele rede die de auteur, Laurens ten Kate,  op 11 mei  2016 hield in het Senaatsgebouw van de Rijksuniversiteit Utrecht ter gelegenheid van zijn benoeming tot bijzonder hoogleraar vrijzinnige religiositeit en humanisme aan de Universiteit voor Humanistiek te Utrecht.Ten Kate studeerde in Utrecht theologie en filosofie en promoveerde in 1994 op een volgens de kenners erg mooi, maar (voor mij althans) ook erg moeilijk proefschrift over de Franse filosoof Georges Bataille.

Filosofen

Ik was dan ook buitengewoon aangenaam verrast, toen Laurens een schitterende rede hield die naar mijn inschatting door een ieder met een afgeronde middelbare schoolopleiding tenminste enigermate begrepen kon worden. Hoewel er een hele reeks meer of minder bekende filosofen langskwamen (Camus, Nietzsche, Bataille, Arendt, Nancy, Sloterdijk, Taylor) werden hun standpunten helder verwoord en de actualiteit ervan aangetoond. Dat ook Herman Finkers een plaats kreeg in dit gezelschap, spreekt voor het speelse karakter van de auteur, die het spelelement als een wezenlijk onderdeel van de filosofie beschouwt.

Nieuwe betekenissen

Hij wil het hebben over nieuwe betekenissen van vrijzinnigheid en humanisme en probeert aan te tonen (ik ga nu even heel kort door de bocht), dat in de moderne filosofie de zin en de betekenis van het menszijn niet wordt gezocht (in de zin van zoeken  naar iets dat er al voorgegeven zou zijn), maar steeds opnieuw door de mens wordt gecreëerd. Om dat duidelijk te maken geeft hij een analyse van de moderne samenleving, waarbij de dialectiek van woord- en beeldcultuur (imaginaries) een belangrijke rol speelt.

Vrijzinnige conditie

Om eigen betekenis te kunnen realiseren heeft de mens vrijheid nodig, vrijheid van ideologieën. Ten Kate spreekt in dit verband over de “vrijzinnige conditie”, “vrijzinnigheid is niet in de eerste plaats een keuze voor een bepaalde levensbeschouwing, maar een situatie waaraan iedereen tot op zekere hoogte deel heeft en waartoe men zich moet verhouden: de situatie dat de zin van het leven, van de wereld en de geschiedenis niet meer voorgegeven is, noch van buiten de menselijke wereld ons wordt aangereikt – door God, door de soevereine vorst, door de politieke leider, door de Partij. Integendeel, zin moeten we zelf zoeken, en zelf vormgeven. Daarmee wordt zin een voortdurende vraag in plaats van een antwoord.”

U hoort, de auteur kan het veel mooier en nauwkeuriger verwoorden dan ik. Een klein boekje, maar dat maakt het mogelijk het grondig of meermaals te lezen.

Wilken Veen
Deze recensie verscheen in Opstand: tijdschrift voor hartstochtelijke theologie.

Meer informatie

Het boekje is voor € 11,50 (exclusief porto) te verkrijgen bij het landelijk bureau. Mail naar bureau@vrijzinnigen.nl  of 033 468 90 00.

Leerstoel vrijzinnige religiositeit en humanisme

Wat is Vrijzinnigheid, waar komt het vandaan en waarom blijven mensen zich vrijzinnig noemen?

In zijn nieuw verschenen boek Geloof zonder zekerheid geeft Paul Rasor geeft toe dat er veel verschillende omschrijvingen zijn. Toch zijn er wel duidelijke lijnen waar binnen de vrijzinnigheid zich bevindt. De vrijzinnigheid heeft haar eigen geschiedenis, haar eigen wereldwijde verbanden en maatschappelijk engagement en er zijn altijd mensen die haar opnieuw ontdekken.

In zijn boek beschrijft Rasor de geschiedenis en de toekomst van vrijzinnigheid. Hij betoogt dat het dubbelzinnige en creatieve karakter van de vrijzinnigheid een goede basis voor de toekomst is.

U kunt het boek hier bestellen.

Paul Rasor

Paul Rasor studeerde muziek, rechten en theologie. Hij promoveerde aan Harvard University en doceerde op verschillende plaatsen in de VS en Europa. In 2015-2017 bekleedt hij het Gerhardus van der Leeuw Fellowship aan de Rijksuniversiteit van Groningen.

Meer nieuws lezen?

 

 

De kerken mogen zich meer laten horen in het maatschappelijke debat over vragen rondom het levenseinde, niet omdat ze één antwoord hebben, maar juist om te bevragen op zingeving, vindt Nienke Nieuwenhuizen, specialist ouderengeneeskunde. Zij ging in gesprek met de Raad van Kerken,
die nu een commissie ‘waarde van het menselijk leven’ instelt.

Standpunten

‘Ik ben zelf Oud-Katholiek en de Oud-Katholieken staan bekend als redelijk open-minded om mee te denken over euthanasie en abortus. Als arts word ik geconfronteerd met dit debat, en als gelovige denk ik zelf na over de vraag wat ik daar nu van vind. Ik heb natuurlijk mijn eigen standpunten
gevormd, maar ik miste duidelijk de voeding vanuit de kerk.’ Euthanasie kan wat Nieuwenhuizen betreft een barmhartig handelen zijn, maar rond het levenseinde is ook andere zorg mogelijk. Het valt Nieuwenhuizen op dat de dominante stem in het debat komt van de Nederlandse Vereniging
voor het Vrijwillig Levenseinde (NVVE) en humanistische instellingen, die proactief bezig zijn met euthanasie en het vrijwillig levenseinde.

Waardevolle boodschap

Maar de kerken zijn stil rondom dit onderwerp. ‘Dus heb ik me bij onze bisschop vervoegd en die heeft mij uitgenodigd bij de Raad van Kerken. Iedereen was zich daar bewust dat het gesprek gevoerd moet worden en op een andere manier dan het al eeuwen is.’ Over die andere manier heeft Nieuwenhuizen wel ideeën: ‘Ik denk dat de kerk een waardevolle boodschap heeft, maar de kerk moet leren hoe ze dat overbrengt. Het dogma moet eraf. Ze moet veel meer bevragen en meedenken.’

Lees het hele interview: kerk-en-het-euthanasiedebat (pdf)

Bron: De Linker Wang