Dit mooie, kleine boekje is een fors uitgewerkte versie van de inaugurele rede die de auteur, Laurens ten Kate,  op 11 mei  2016 hield in het Senaatsgebouw van de Rijksuniversiteit Utrecht ter gelegenheid van zijn benoeming tot bijzonder hoogleraar vrijzinnige religiositeit en humanisme aan de Universiteit voor Humanistiek te Utrecht.Ten Kate studeerde in Utrecht theologie en filosofie en promoveerde in 1994 op een volgens de kenners erg mooi, maar (voor mij althans) ook erg moeilijk proefschrift over de Franse filosoof Georges Bataille.

Filosofen

Ik was dan ook buitengewoon aangenaam verrast, toen Laurens een schitterende rede hield die naar mijn inschatting door een ieder met een afgeronde middelbare schoolopleiding tenminste enigermate begrepen kon worden. Hoewel er een hele reeks meer of minder bekende filosofen langskwamen (Camus, Nietzsche, Bataille, Arendt, Nancy, Sloterdijk, Taylor) werden hun standpunten helder verwoord en de actualiteit ervan aangetoond. Dat ook Herman Finkers een plaats kreeg in dit gezelschap, spreekt voor het speelse karakter van de auteur, die het spelelement als een wezenlijk onderdeel van de filosofie beschouwt.

Nieuwe betekenissen

Hij wil het hebben over nieuwe betekenissen van vrijzinnigheid en humanisme en probeert aan te tonen (ik ga nu even heel kort door de bocht), dat in de moderne filosofie de zin en de betekenis van het menszijn niet wordt gezocht (in de zin van zoeken  naar iets dat er al voorgegeven zou zijn), maar steeds opnieuw door de mens wordt gecreëerd. Om dat duidelijk te maken geeft hij een analyse van de moderne samenleving, waarbij de dialectiek van woord- en beeldcultuur (imaginaries) een belangrijke rol speelt.

Vrijzinnige conditie

Om eigen betekenis te kunnen realiseren heeft de mens vrijheid nodig, vrijheid van ideologieën. Ten Kate spreekt in dit verband over de “vrijzinnige conditie”, “vrijzinnigheid is niet in de eerste plaats een keuze voor een bepaalde levensbeschouwing, maar een situatie waaraan iedereen tot op zekere hoogte deel heeft en waartoe men zich moet verhouden: de situatie dat de zin van het leven, van de wereld en de geschiedenis niet meer voorgegeven is, noch van buiten de menselijke wereld ons wordt aangereikt – door God, door de soevereine vorst, door de politieke leider, door de Partij. Integendeel, zin moeten we zelf zoeken, en zelf vormgeven. Daarmee wordt zin een voortdurende vraag in plaats van een antwoord.”

U hoort, de auteur kan het veel mooier en nauwkeuriger verwoorden dan ik. Een klein boekje, maar dat maakt het mogelijk het grondig of meermaals te lezen.

Wilken Veen
Deze recensie verscheen in Opstand: tijdschrift voor hartstochtelijke theologie.

Meer informatie

Het boekje is voor € 11,50 (exclusief porto) te verkrijgen bij het landelijk bureau. Mail naar bureau@vrijzinnigen.nl  of 033 468 90 00.

Leerstoel vrijzinnige religiositeit en humanisme

Wat is Vrijzinnigheid, waar komt het vandaan en waarom blijven mensen zich vrijzinnig noemen?

In zijn nieuw verschenen boek Geloof zonder zekerheid geeft Paul Rasor geeft toe dat er veel verschillende omschrijvingen zijn. Toch zijn er wel duidelijke lijnen waar binnen de vrijzinnigheid zich bevindt. De vrijzinnigheid heeft haar eigen geschiedenis, haar eigen wereldwijde verbanden en maatschappelijk engagement en er zijn altijd mensen die haar opnieuw ontdekken.

In zijn boek beschrijft Rasor de geschiedenis en de toekomst van vrijzinnigheid. Hij betoogt dat het dubbelzinnige en creatieve karakter van de vrijzinnigheid een goede basis voor de toekomst is.

U kunt het boek hier bestellen.

Paul Rasor

Paul Rasor studeerde muziek, rechten en theologie. Hij promoveerde aan Harvard University en doceerde op verschillende plaatsen in de VS en Europa. In 2015-2017 bekleedt hij het Gerhardus van der Leeuw Fellowship aan de Rijksuniversiteit van Groningen.

Meer nieuws lezen?

 

 

De kerken mogen zich meer laten horen in het maatschappelijke debat over vragen rondom het levenseinde, niet omdat ze één antwoord hebben, maar juist om te bevragen op zingeving, vindt Nienke Nieuwenhuizen, specialist ouderengeneeskunde. Zij ging in gesprek met de Raad van Kerken,
die nu een commissie ‘waarde van het menselijk leven’ instelt.

Standpunten

‘Ik ben zelf Oud-Katholiek en de Oud-Katholieken staan bekend als redelijk open-minded om mee te denken over euthanasie en abortus. Als arts word ik geconfronteerd met dit debat, en als gelovige denk ik zelf na over de vraag wat ik daar nu van vind. Ik heb natuurlijk mijn eigen standpunten
gevormd, maar ik miste duidelijk de voeding vanuit de kerk.’ Euthanasie kan wat Nieuwenhuizen betreft een barmhartig handelen zijn, maar rond het levenseinde is ook andere zorg mogelijk. Het valt Nieuwenhuizen op dat de dominante stem in het debat komt van de Nederlandse Vereniging
voor het Vrijwillig Levenseinde (NVVE) en humanistische instellingen, die proactief bezig zijn met euthanasie en het vrijwillig levenseinde.

Waardevolle boodschap

Maar de kerken zijn stil rondom dit onderwerp. ‘Dus heb ik me bij onze bisschop vervoegd en die heeft mij uitgenodigd bij de Raad van Kerken. Iedereen was zich daar bewust dat het gesprek gevoerd moet worden en op een andere manier dan het al eeuwen is.’ Over die andere manier heeft Nieuwenhuizen wel ideeën: ‘Ik denk dat de kerk een waardevolle boodschap heeft, maar de kerk moet leren hoe ze dat overbrengt. Het dogma moet eraf. Ze moet veel meer bevragen en meedenken.’

Lees het hele interview: kerk-en-het-euthanasiedebat (pdf)

Bron: De Linker Wang

 

De beroepen waar Fontys theologie levensbeschouwing voor opleidt, zoals docent levensbeschouwing en geestelijk verzorger, staan onder druk. In een snel veranderende samenleving hebben deze beroepen moeite het tempo bij te houden. De afgelopen drie jaar heeft een onderzoeksgroep van Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing (FHTL) zich hier intensief mee bezig gehouden.

Gedeelde problematiek

Een van de opbrengsten van de onderzoeksgroep is dat er sprake is van een gedeelde problematiek bij de genoemde beroepenvelden. Tijdens dit symposium op 15 december worden de ideeën uit de verschillende beroepen samengebracht en word je uitgedaagd om verder te denken. Onder leiding van Willien van Wieringen, volgen pitches en discussies met innovators Taco Visser, Rebecca Onderstal, Greco Idema en tussendoor ‘de hokjesvrouw’ @NynkeSirene.

Website theoloog met toekomst

Tegelijk met het symposium wordt de website Theoloog met toekomst gelanceerd. Verschillende deskundigen, met ieder een eigen perspectief, brengen de huidige en toekomstige praktijk van de HBO-theoloog in beeld, met als ‘oude’ werkvelden onderwijs, geestelijke verzorging en pastoraat, en nieuwe beroepen als levenscoach, ritueel begeleider etc.

Meer informatie en aanmelden

Symposium Theoloog met Toekomst
15 december 2016
13:30-17:30 te Utrecht
Kosten 25 euro
www.fontys.nl

Meer nieuws lezen?

 

 

Racisme is onderwerp van verhitte gesprekken. In de VS protesteert de Black Lives Matter-beweging, maar ook in de Nederlandse samenleving verzet een groeiende groep mensen zich tegen structureel racisme.

Christelijke wortels

Opvallend genoeg worden de christelijke wortels van onze cultuur niet besproken. Om met de woorden van Gloria Wekker (emeritus hoogleraar sociale en culturele antropologie) te spreken: zou 400 jaar kolonialisme niet ook sporen hebben achter gelaten in Nederlandse kerken?
Sterker nog: onderbelicht blijft dat de geschiedenis van Westers kolonialisme en racisme een grotendeels christelijke westerse geschiedenis is. In dit programma staat de schijnwerper daarom op de verbindingen tussen Westers christendom en racisme. Is onze post-christelijke samenleving niet mede gevormd door racistische tendensen?

Ds. Mpho Tutu

Ds. Mpho Tutu zal reflecteren op de invloed die de erfenis van Apartheid en racisme spelen in het Zuid-Afrika van vandaag. Waar ziet zij vooruitgang en zelfs verzoening? Op welke manier speelt racisme een rol in de samenleving? Hoe merkt zij dat in haar eigen leven?

Na lezing wordt Mpho Tutu geïnterviewd door Manuela Kalsky. Ze spreken over de vraag wat het betekent om een zwarte, lesbische vrouw te zijn, en predikant. Mpho Tutu is getrouwd met een Nederlandse. Wat is haar kijk op de Nederlandse situatie?

Sprekers

Matthea Westerduin richt zich op witte Nederlandse kerken en mensen die zich verbonden voelen met de christelijke traditie: het is tijd dat zij kritisch kijken naar de verbindingen tussen kolonialisme, racisme en Europees christendom.

Hans van der Jagt geeft inzicht in de manier waarop in de vroege 20e eeuw in de Nederlandse koloniën over ‘ras’ gedacht werd. Wat valt daarvan te leren?

Godian Ejiogu geeft inzicht in wat het betekent om deel uit te maken van een zwarte christelijke gemeenschap in een samenleving waar het dominante christendom wit is.

Schillebeeckxlezing

Jaarlijks in november wordt de Schillebeeckxlezing uitgesproken, dit jaar door Mpho Tutu. Dit programma maakt onderdeel uit van het programma van de Edward Schillebeeckx Leerstoel voor Theologie en Samenleving (VU), een initiatief van het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving en De Nieuwe Liefde. De eerste houder van deze leerstoel is prof. Manuela Kalsky.

Informatie en aanmelding

Datum: maandag 7 november 2016, 20.00 uur
Locatie: De Nieuwe Liefde, Da Costakade 102, 1053 WP Amsterdam
http://denieuweliefde.com/programma/christianity-and-racism-partners-crime/

Meer nieuws lezen?