Vrede op mijn bord

Vrede

Hoe mooi zijn de borden en tafels niet versierd, elk jaar weer? Onze creativiteit leeft op, maar is het ook vrede op ons bord? Dan bedoel ik niet of de kleuren en smaken wel bij elkaar passen, maar of het vrede is. Met vrede bedoel ik dan of iedereen recht gedaan is, dat is in deze tijd een hele spannende vraag. Iedereen heeft een verlangen om recht te doen, maar ook een grens. Iedereen wil wel vrede, zeker met Kerst.

Protesten

De boeren in Nederland vinden dat hen geen recht wordt gedaan. Dat hebben ze als voedselproducenten in Nederland duidelijk laten weten, in de protesten voor Kerst. Nu weet iedereen in Nederland dat de producten in de supermarkt ook van de Nederlandse boeren komen. Dat was voor veel grote en kleine mensen best wel schrikken. Een direct verband tussen de files op de wegen en wat er op je bord ligt. Dat is confronterend, maar het zou veel ingrijpender kunnen zijn, protesten van boeren in Zuid-Amerika en Afrika bereiken ons nauwelijks. De ellende in slachthuizen in Nederland komen wel dichterbij.

Illusie?

Het is een spannend geheel op ons bord, is vrede niet een grote illusie? Is het niet eten of gegeten worden? Is het niet volkomen wereldvreemd om nu aan vrede te werken? Hele volksstammen geloven er niet meer in. Dat kan niet in deze wereld wordt dan beweerd, maar iedereen wil wel vrede op haar bord, in eigen huis, in eigen familie en in eigen land.

Oorlog dichtbij

Ik weet nog hoe geschokt we waren toen de oorlog in 1998 in Kosovo uitbrak, zo dichtbij huis. Je kon er bij wijze van spreken met de auto naar toe. Zo dichtbij was het niet meer geweest sinds 1945. Of waren het de beelden die vaak en veel binnenkwamen. Nu zijn er nog meer beelden, via Facebook, Twitter en Instagram komen alle filmpjes en foto’s zo binnen. Mensen in Syrië laten hun familieleden in Nederland meekijken met wat er bij hen op straat gebeurt.

Verlangen naar vrede

Het lijkt of het steeds erger wordt, het verschil tussen arm en rijk, de gewapende conflicten. Het is dichtbij, zelfs op ons bord is het oorlog. Het verlangen naar vrede blijft, laten we daar vooral met elkaar bij stil blijven staan. Er is een gedeeld verlangen naar vrede, wat misschien begint op ons bord. Hapje voor hapje.

Inspirerende dagen en een mooi nieuw begin.

Wies Houweling
algemeen secretaris

Vrijzinnige vrede

Meer blogs

Stille kracht, heikel contrast

Stilte

Eens in het jaar fiets ik door een godverlaten Amsterdam. Het is de ene ochtend in het jaar waarop alle verkeerslichten gedoofd zijn, de vroege buitenmensen binnenblijven en zelfs de drugskoeriers niet op hun gebruikelijke parkeerplaats staan. Het is alsof de wereld voor een moment haar adem inhoudt, de aarde voor een ogenblik stopt met draaien. Ik hoor alleen nog het ritmisch gekletter van mijn fietsketting en het geschetter van een enkele ekster. Hadden alle vogels agenda’s dan hadden ook zij er waarschijnlijk het zwijgen toegedaan. Want deze ochtend is de stilste ochtend van het jaar. Het is kerstochtend.

Kerstochtend

Als voorganger op weg naar de kerstochtendviering kan ik me bijna geen betere voorbereiding wensen. Inmiddels zijn deze paar uren van volkomen kalmte voor mij net zo eigen geworden aan kerst als de stal, de boom en het zingen van carols. Stilte laat zich op andere momenten in het jaar uiteraard ook vinden voor wie ernaar op zoek zijn, maar te midden van de kersttijd krijgt de stilte hernieuwde kracht. Ingebed tussen het gedruis van de kerstinkopen en de kerstochtenddienst – meestal de drukstbezochte ochtend in onze geloofsgemeenschappen – springt de stilte eruit als contrastmoment.

Vieren van het licht

In het contrast van de stilte klinkt iets wezenlijks van kerst door. Kerst is immers bij uitstek een feest van contrasten. Het is het vieren van licht in de duisternis, van hoop in vertwijfelde tijden, van hemelse vonken op aardse grond. De tegenstellingen komen al tot uiting in het aloude kerstverhaal, waarin de keizer in de schaduw wordt gesteld van een pasgeboren kind en juist mensen uit de marge (herders en buitenlandse reizigers) het diepst doordringen tot de kern.

Contrasten

Ook vandaag de dag brengt kerst tegenstellingen aan het licht. Het zijn heikele contrasten. Terwijl de kerstdagen voor de één bol staan van gezelligheid, zijn het voor de ander de eenzaamste dagen van het jaar. Waar sommigen een hele week kunnen eten van hun kerstdiner, gaan anderen met honger de kerstnacht in. Het kerstverhaal lijkt zo, tegenstrijdig genoeg, het verhaal te zijn waar het meest naar gehoord maar het minst naar geluisterd wordt.

Vredige stilte

Toch is het mogelijk om dit jaar met nieuwe oren naar het bekende verhaal te luisteren. Neem daarvoor eens in overweging om op de komende kerstochtend in alle vroegte op te staan. Kijk rond, luister naar de vredige stilte, kom op adem en zoek vanuit die rust weer de verbinding en vrede op met anderen. Kerst zal nooit weer hetzelfde zijn.

Klaas Douwes

Vrijzinnige vrede

Meer blogs

Portret Dag Hammerskjöld

Dag Hammarskjöld was secretaris-generaal van de Verenigde Naties toen hij in september 1961 bij een vliegtuigongeluk om het leven kwam. Hij kreeg in datzelfde jaar postuum de Nobelprijs voor de Vrede.
Dag is geboren in 1905 in Jönköping, Centraal-Zuid-Zweden maar bracht zijn jeugd vooral door in Uppsala. Hij studeerde daar ook geesteswetenschappen en haalde een doctorgraad in taal, literatuur en geschiedenis. Later kwam daarbij een graad  in de economie en haalde hij zijn kandidaats rechten.

Verenigde Naties

Hammarskjöld verhuisde naar Stockholm waar hij verschillende regeringsposten bekleedde. Dag was echter nooit lid van een politieke partij.
Hij werd benoemd als secretaris-generaal van de Verenigde Naties in 1953. Dag droeg vele verantwoordelijkheden voor de VN en probeerde onder andere oorlogen te voorkomen. Hij reisde door vele landen in Afrika, Azië, Europa, Noord- en Zuid-Amerika en het Midden-Oosten.
Volgens Hammarskjöld waren de Verenigde Naties nooit bedoeld om van de aarde een paradijs te maken, maar wel om te voorkomen dat het een hel op aarde werd.

Vliegtuigongeval

In 1961 was Dag met vliegtuig vanuit Leopoldstad onderweg naar de Katangese president Moïse Tshombé om te onderhandelen over een staakt-het-vuren tussen Katanga en de VN-troepen. Enkele kilometers voor zijn bestemming stortte het vliegtuig neer.

Er zijn vermoedens dat het om een moordaanslag ging, maar daar is tot de dag van vandaag onopgehelderd. Er wordt nog steeds onderzoek gedaan naar wat er precies is gebeurd.

Merkstenen

Dag Hammarskjöld schreef vanaf zijn jeugd tot zijn overlijden in zijn dagboeken over zijn mystieke ervaringen. De bundel Merkstenen bevat dagboekfragmenten dat in 1963 verscheen. Het is nog steeds een boek dat mensen inspireert.

Foto: Verenigde Naties

Job

In de jaren dat ik praktiseerde overkwam mij soms – wat ik met een Duitse term duidde – een ‘Duplicität der Fälle’. Vaak ernstige ziektebeelden die op zich niet vaak voorkwamen, deden zich dan kort na elkaar voor. Een merkwaardige gebeurtenis die alleen door toeval kon worden verklaard. Ik ging er eigenlijk vanuit dat dit bij de praktijk hoorde, maar moest deze overweging toch bijstellen. Binnen een week werd ik geconfronteerd met twee mensen die ernstig getroffen waren door de verliezen die ze hadden geleden. Niet in materiële zin maar in emotionele, functionele en relationele zin. Eén van deze mensen zei mij letterlijk:
‘Ik ben alles kwijt’.

God zijn

Psychologisch gezien had hij zijn kleren gescheurd en as op het hoofd. Dit gebeurde in de tijd dat ik in ‘God zijn’ van Jean Jacques Suurmond las over de Bijbelse geschiedenis van Job. De vraag die mij nu bezighoudt is: hoe verder? Hoe gaan deze mensen verder?
Het lijkt soms wel of aardige mensen in hun leven meer klappen krijgen dan anderen. Zoals mijn echtgenote vroeger wel eens verzuchtte:
‘Onze lieve Heer zoekt soms de verkeerde uit,’ als zich weer nare toestand aankondigde. Suurmond zegt dan dat dit soort rampen als bij Job niet eens zo persoonsgericht zijn. Zelf vind ik dat een schrale troost, het zal je maar overkomen.

Er zijn

Als je met dit soort zorgen en verdriet wordt geconfronteerd heb je de neiging om er wat aan te doen. Je wilt er voor de ander zijn. De vraag is echter hoe je dat aan moet pakken. Misschien zend je wel allerlei goede bedoelingen uit maar staat bij de ander de ontvanger uit. Dan gaan in het beste geval je goede bedoelingen verloren, en in het slechtste geval zijn ze alleen maar irritant. Waarschijnlijk is er ook een rouwproces en dat wil je ook niet verstoren. Je kunt alleen maar hopen dat er rust komt in de denkwereld van de getroffene. Als er rust komt is er al veel gewonnen en is aanvaarding mogelijk. Rust is iets dat bij het individu hoort. Rust brengt vrede.

Rust en vrede

Rondkijkend in de maatschappij zijn er heel wat mensen die rust en vrede ontberen. Als ik in de auto zit wordt dat maar al te duidelijk. De individuele landgenoot lijkt eerder op een jager die altijd vooraan wil staan klaar om het wild in de vorm van zijn medemens af te schieten. De sfeer van december zou echter gericht moeten zijn op vrede. Laten we de hoop daarop niet opgeven.

Wouter B. Blokhuis

Dit blog is onderdeel van onze campagne Vrijzinnig Vrede 

Wij gaan op weg naar de wereldvredemeditatie dag op 31 december om 13.00 uur. In vele afdeling kunt u terecht voor een meditatie.

meer blogs

Portret Malala Yousafzai

Malala Yousafzai is de jongste winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, samen met Kailash Satyarthi in 2014. Zij kreeg al in 2011 de eerste Pakistaanse vredesprijs, waarbij zij onder andere pleitte voor een vrouwenuniversiteit. Maar ook ontving zij de Nederlandse Kindervredesprijs.

Malala is geboren in Mingora in Pakistan. Zij is vernoemd naar de Afghaanse Malalai van Maiwind, die in 1880 troepen van haar land aanmoedigde ten strijde te trekken tegen Britse troepen. Ondanks het feit dat zij een meisje was, heeft haar vader Malala alle ruimte gegeven zich te ontwikkelen. Haar vader is een voorvechter van dwarse meningen. En Malala is vooral bekend om haar strijd voor kinderrechten en dan vooral voor meisjes. Omdat zij zich inzette voor die rechten werd ze slachtoffer van de Taliban. Met haar klasgenootjes was zij onderweg naar school toen een Taliban strijder de bus binnendrong en nadat hij vroeg wie Malala was, werd zij in haar hoofd geschoten. Naast Malala raakten nog twee meisjes gewond. Wonder boven wonder overleefde zij de aanslag en werd een internationale beroemdheid. Zij laat zich niet kisten door de Taliban die nog steeds haar wil vermoorden. Zij blijft onvermoeid strijden voor rechten van vrouwen en kinderen.

Wilt u meer over haar weten, lees haar autobiografie Ik ben Malala die zij samen schreef met Christina Lamb.

Foto: Shutterstock

Waar maken we ons druk over?

Verschillende mensen maken zich druk over hun eigen dingen. Is er nog iets gemeenschappelijks waar we ons samen druk over kunnen maken? Of zijn we daarvoor te verschillend?

‘Het is een ramp’, mijn buurvrouw van 93 belt mij soms en dan begint ze met deze woorden. In het begin schrok ik, tegenwoordig blijf ik rustig zitten. Vaak gaan haar woorden over iets dat zoek is, een huissleutel, een telefoonnummer, een bankkaart of iets anders, meestal vinden we het terug. Waar maak jij je echt druk over vroeg ik haar bij de voorbereiding van dit blog. Dat ik andere mensen niet te veel tot last ben. De oprechte zorg van veel ouderen in deze tijd. Niet tot last willen zijn, niet afhankelijk willen zijn, is nog steeds een groot goed.
Toch zijn we afhankelijk geboren en zullen we afhankelijk doodgaan. Zelfs daartussen is onafhankelijk zijn een illusie.

Jonge mensen maken zich druk over het klimaat, terecht. Het is hun toekomst. Nog nooit zijn er in mijn tijd zoveel jonge mensen actief bezig met het duurzaamheid en het milieu. Hoewel ik me ook tijden herinner waarin ik afval op 7 verschillende manieren scheidde en discussieerde over flessenmelk of melk in pakken. Blijkbaar komt deze bezorgdheid ook in golven.

Ik voel met hen mee en maak me ook nog steeds druk, maar daar zit niet de angel van mijn zorg. Ook niet in het onafhankelijk willen zijn. Waar maak ik me nu druk over? Wat zal ik als een ramp beschrijven? Als mijn huis onderstroomt, ik aangevallen word op straat, als ik ziek word is dat een ramp. Maar van de dreiging kan ik niet echt wakker liggen.

‘I am mad as hell and I am not going to take this anymore!!’ roept de reporter Howard Beale in ‘Network’ een film uit 1975. De film is beroemd om de scene waarin mensen zijn voorbeeld volgen en overal in de stad hun ramen opendoen en deze kreet uitroepen. De film gaat over hoe ons schreeuwen eigenlijk weinig veranderd en dat door het geschreeuw we vaak onze stem verliezen.

Misschien ben ik op een leeftijd dat ik me selectief druk moet maken, mijn energie sparen en op een ding inzetten. Ik denk niet dat we zijn afgestompt, maar we worden wel voortdurend beziggehouden door telefoon, social media en TV. Er is weinig tijd beschikbaar voor de meeste mensen van mijn leeftijd om zich ergens echt druk over te maken.

Als mantelzorger maak ik me het meest druk over liefde en respect voor mensen. Ik zoek het momenteel in het kleine. Ik ben er eigenlijk ook van overtuigd dat ik daar moet beginnen.
Heb je een reactie? Graag.

Wies Houweling
algemeen secretaris

 

Meer blogs …

Recensie Inge’s laatste reis

Wouter Blokhuis Inge’s laatste reis

“Je kunt niet tegen de wind inzeilen”
Een quote uit het net verschenen boek Inge’s laatste reis van onze blogger, Wouter Blokhuis.
Wouter beschrijft in zijn boek zijn onmacht bij de verzorging van zijn vrouw Inge. Zijn vrouw had alzheimer. De laatste jaren bracht zij in een verpleeghuis door en daar botste Blokhuis herhaaldelijk aan tegen het management in de zorg.

Kwetsbaar

Blokhuis, oud-huisarts, vecht tegen de, in zijn ogen bedroevende zorg, voor kwetsbare verpleeghuisbewoners. Als deskundige maar ook als verzorgende voor zijn vrouw waren de problemen ontelbaar en liep Blokhuis tegen een muur van onwelwillend management. Hij is tijdens zijn reis door Frankrijk met zijn nieuwe partner, Rachel, verbaasd over zijn eigen boosheid die naar boven komt. Ondanks het overlijden van Inge komt zijn machteloosheid telkens weer terug die hij ervoer bij het aankaarten van zijn zorgen bij beleidsmakers in het verpleeghuis. De bezuinigingen in de zorg helpen de kwaliteit ook niet.
Als voorbeeld van zijn onmacht schrijft Blokhuis hoe zijn vrouw van de zorg moet blijven bewegen (want dat is goed voor dementerenden! volgens de zorgverleners) terwijl hij zag hoe zij daaronder leed. Hij haalt het beeld van het circus aan: “Mijn rol zou in de jaren die volgden steeds meer op die van een clown gaan lijken. Onhandig toeterend op een speelgoedtrompetje, niet in staat om mensen werkelijk te vermaken. Alleen kinderen konden er nog wel eens om lachen”.

Reis

Met de camper door Frankrijk is ook een geestelijke reis voor Blokhuis. Het is een manier om het lijden van zijn vrouw en zijn onrust een plaats te geven. Mooi is te lezen dat vooral de sfeer in katholieke kerken, die zij tijdens de reis bezoeken, hem daarbij aanspreekt. Volgens hem ligt de nadruk bij de katholieken meer op het lijden van de mens dan in de protestantse kerk, waar men zich meer richt op het Bijbelse woord. Het geeft hem troost.
Het boek is eigenlijk voor iedereen die in de zorg werkt, maar ook voor mantelzorgers, een aanrader. En voor beleidsmakers in de zorg is het een inkijk voor wat cliënten en hun naasten ervaren binnen zorginstellingen.

Elsbeth Goettsch

Eenzaamheid

Gedachteloos

Sommige dingen doe je haast gedachteloos. Direct moet ik zeggen dat dat niet waar is. Eerder moet ik zeggen dat ik er met mijn gedachten niet bij ben. Iets wat ons allemaal verschillende malen per dag overkomt. Je bent op weg van A naar Beter en ontdekt tot je verrassing dat je al veel verder bent dan je dacht. Toch heb je de normale handelingen verricht die bij het autorijden horen, zonder de telefoon te hanteren. Je was met je gedachten ergens anders.

Donkere dagen

Zo deed ik wat ik elke dag wel een keer doe: ik zette de televisie aan. Niet dat ik een bijzonder programma verwachtte. Het was nog vroeg in de avond, en dan zijn bijzondere programma’s meestal afwezig. Zo ook deze avond. Zonder enige verwachting drukte ik op de afstandsbediening en het beeld vulde zich, het geluid nam bezit van de kamer. Na enkele ogenblikken drong tot me door wat er op dat moment mijn huiskamer binnen kwam. Wat ik zag en hoorde vervulde me met enige triestheid. Eenzame ouderen, door handicaps en ziekte getroffen, die een ontstellend gebrek aan dagelijks contacten in beeld brachten. En meteen realiseerde ik mij dat we weer aan de vooravond van donkere tijden staan. Eenzaamheid telt dubbel, lijkt het wel, als de etalages in de winkels Sinterklaas in herinnering brengen, waarbij sommigen dit maar direct overslaan om zwarte discussies te vermijden. Zij herinneren ons dan aan de ‘feestdagen’, die voor de middenstand slechts geslaagd zijn als er veel gegeten wordt, dure kleren worden gedragen en goede wijnen worden geschonken. Deze schrijnende schijnvreugde verergert de eenzaamheid.

Eenzaamheid?

Toch is niet alle eenzaamheid triest en ellendig. Er zijn mensen die eenzaamheid nodig hebben om zich te kunnen concentreren. En dan denk ik niet direct aan het wandelpad van de filosofen in Heidelberg, of het bankje waar Nietzsche altijd uitrustte van zijn wandelingen. Maar denk eens aan de huisarts die alleen in de spreekkamer moet beslissen wat hij zijn patiënt aanraadt. Dan is een telefoontje al een ernstige verstoring. Of de kunstenaar die de eenzaamheid opzoekt om inspiratie op te doen. Maar misschien staat hij op een tweesprong – welke kant hij zijn creativiteit op zal sturen. Hij moet zijn hoofd niet leeg maken, zoals dat vaak wordt gesuggereerd. Hij moet juist zijn ideeën om en om keren in zijn hoofd om de juiste richting te kiezen. Daarom moet je hem niet storen. Zijn zelfgezochte eenzaamheid is voor hem de zingeving in zijn leven. Hij wordt er soms vrolijk van.

Wouter B. Blokhuis

Meer blogs …

Vrijzinnig adverteren

In sommige landen is het van het ene uiterste in het andere uiterste als het gaat over religie. Dit was een aankondiging op een vliegveld in Detroit om niemand voor het hoofd te stoten en zoveel mogelijk mensen aan te trekken. Maar ‘Jesus Saves’ stond er regelmatig te lezen langs de kant van de weg. Deze maand waren mijn partner en ik in zijn geboorteland de VS op een traditionele indian summer tour. Gouden bomen en mooie plaatjes van watervallen. Het was prachtig. Het enige wat de mooie uitzichten soms verstoorde was dan een groot advertentiebord. Borden voor van alles en nog wat, voor een tandarts, voor een plaatselijk attractiepark, maar ook voor Jezus. Van alles kwam er langs over deze bijzondere man: hij is het antwoord, beslis nu, ken je hem al? Etc. Hieronder zijn wat voorbeelden te vinden. In Nederland herinner ik me alleen een boerderij in Hardinxveld waar ‘Jezus leeft’ op het dak stond.

 

 

 

 

 

 

Al rijdend bedachten wij ons, als wij als vrijzinnigen nu een bord langs de weg zouden plaatsen, als oproep, wat zouden wij als vrijzinnige nu op zo’n bord zetten?

Wat zouden wij schrijven? Al pratend kwamen wij op, in reactie op alle stelligheid die wij zagen: ‘Weet u het zeker?’, ‘Mooie geïnspireerde dag, door wie dan ook?’
Dat is wat flauw, maar weet u het beter? Graag uw reacties, wij zijn benieuwd. En wie weet zetten we er een naast de A1/A28.

Wies Houweling
algemeen secretaris

 

 

 

 

 

 

Meer blogs ..

Het bezielde landschap. Spiritualiteit in kunst

Recensie Het bezielde landschap

‘Nú zou ik willen kunnen schilderen…’ Ik denk het regelmatig op momenten dat ik onverwacht word overrompeld door een indrukwekkend landschap, een huiveringwekkende wolkenpartij of een spectaculaire skyline. Ik zou dan die ervaring willen vasthouden en met me meenemen. Maar de armzalige foto’s die mijn smartphone maakt komen zelfs niet in de buurt.

Er zijn kunstenaars die er wél in slagen om precies dat vast te leggen wat een landschap zo adembenemend maakt. Ze raken met hun kleurgebruik en compositie de ziel ervan. En dat levert fascinerende doeken op die op hun beurt weer iets van de oorspronkelijke verwondering van de maker overbrengen op de kijker. Niet alleen de landschappen zijn bezield, ook de kunstenaar.

Schrijver en theoloog Kick Bras beschrijft het allemaal met veel enthousiasme in zijn boek ‘Het bezielde landschap’. En zo weet hij mij weer te raken. Vooral als hij kunstenaars bespreekt die tot de stroming van het symbolisme behoren is hij op dreef en verrast hij met prachtige kunstwerken die hij voorziet van bijna poëtische reflecties.

De landschappen van symbolisten zijn in zekere zin pogingen om door te dringen tot de essentie áchter de werkelijkheid. Misschien vormt hun zoektocht wel een vlucht uit de rauwe werkelijkheid van de tweede helft van de 19e eeuw, waarin industrialisatie, kapitalisme en verstedelijking diep ingrijpen in het maatschappelijk leven en het positivisme de wereld onttovert.

Bron van de dromen

De kunstenaars voelen zich ontworteld en gaan op zoek naar ‘de bron van de dromen’. Hun landschappen zijn in feite poorten naar die kern die moeten aanzetten tot meditatie, contemplatie en bezinning. Gaandeweg proberen kunstenaars die essentie dichter te naderen door al het overbodige weg te laten en steeds abstracter te gaan schilderen.

Naast een kunsthistorisch overzicht, geeft Bras in zijn boek ook een bespreking van negen thema’s die raken aan het landschap, zoals bomen, planten en dieren. Bras zet zo fascinerende lijnen uit die hij vakkundig aan elkaar knoopt. De vragen van de symbolisten doen verrassend hedendaags aan. Bras hoopt dat wat zij ontdekken ons aanzet tot meer oog voor de natuur en het behoud van onze aarde.

Aries van Meeteren

Afgebeeld schilderij: Edward Munch, Studie voor de zon (1910-1913)