Deze week bezocht ik een mini-symposium onder de naam ‘Een bemoediging voor elke dag’ bij de Abdij van Egmond. Na een wat chaotische rit in harde regen drong opeens een zilte zeelucht de auto binnen. Ik reed langs duinpannen waarachter kleine bollenvelden lagen. De abdij stamt uit de middeleeuwen maar is na gedeeltelijke verwoesting in de 16-e eeuw in de 19-e eeuw herbouwd. Wij ontmoetten in een bijgebouw van de abdij waar ook een boekhandel, café en een winkel voor streekproducten gevestigd was. Het thema van de middag, troost en bemoediging, werd breed benaderd. Hopelijk brengen geestelijk verzorgers en voorgangers deze aan mensen in hun werk.

Je eigen troost vinden

Marinus van den Berg, oud pastor en geestelijk verzorger en Elsbeth Littooij, geestelijk verzorger en voorzitter Werkvelden VGVZ bestuur, hadden het woord. Veel eigen ervaringen van wat wij in onze gemeenschappen ‘bezoekwerk’ noemen, werden gedeeld. Hoe kom je binnen, ga je direct zitten of vraag je waar dat past? Wat betekent het als je iemand toeknikt? Wat denkt diegene zelf wat het betekent? Hoe lang duurt het voordat iemand zich vertrouwd voelt met jou en andersom. Wat biedt troost? Een interessante conclusie was dat het aandachtig luisteren naar iemand er naar kan leiden dat diegene zijn eigen bemoediging of troost ontdekt. Zijn niet alle cliché troostende woorden van buitenaf zoals: ‘de tijd heelt alle wonden’ (wie heeft dat bedacht!), of: ‘gelukkig heb je nog veel om dankbaar voor te zijn’, of: (nog erger) ‘uiteindelijk is het toch Gods wil’, lege hulzen? De eigen gevonden bemoediging heeft dit uiteraard niet.

Een tekst voor iedere dag

Het eerste exemplaar van de scheurkalender 2024 werd vervolgens uitgereikt met voor iedere dag een inspirerende bijbeltekst. Voor ouderen maar toch ook wel voor jongeren. Ook jongeren kunnen pijn en tegenslag meemaken. Elsbeth Littooij gaf hier voorbeelden van. Ze verraste ons door prachtig delen van psalmen voor ons te zingen. Belangrijk is om verdriet en lijden niet te ontkennen want pas als deze, ‘er mogen zijn’, is ook een nieuw perspectief mogelijk. Tot slot luisterden we naar het lied van Lennard Cohen, Anthem, met de zin: “There is a crack in everything, that’s how the light gets in”. Een prachtige middag.

Katrijne Bezemer
voorganger van vrijzinnigen Voorburg/Sassenheim en Zuid-Kennemerland en geestelijk verzorger

Meer blogs …

De geschiedenissectie van het Veurs Lyceum in Leidschendam had een bijzonder project georganiseerd waar ik aan meewerkte. Representanten van divere religies en levensbeschouwelijke organisaties waren uitgenodigd om iets over henzelf aan brugklassers te vertellen. De leerlingen zouden de levensbeschouwingen ordenen en die in een venndiagram zetten. Ik was gevraagd om het protestantisme te vertegenwoordigen. Er was een katholiek collega, maar ook een andere protestantse collega (hoewel niet vrijzinnig protestant). Er was een iman, een pandit, twee rabbijnen en een vertegenwoordiging van het humanisme en het universeel soefisme.

Verschillende achtergrond

Ik zag aan de kinderen dat de opzet wel in goede aarde zou vallen. De kinderen hadden duidelijk heel verschillende achtergronden. Naast meisjes met lang loshangend haar waren er ook meisjes met hoofddoek, bedekt in lange rokken tot de grond. Er waren diverse kinderen met niet witte huidskleur, allemaal broederlijk en zusterlijk naast elkaar. Het zou mooi zijn als dat zo zou blijven, ook als ze de schooljaren vaarwel hadden gezegd. Uiteraard had ik mijn verhaal, dat steeds maar 20 minuten mocht duren over het protestantisme, gesimplificeerd.

Kennismaking met elkaar

“De katholieke priesters trouwden niet. Protestantse predikanten, ook vrouwen, mochten wel trouwen en droegen meestal zwarte toga’s, een soort jurk of mantel in de kerk”, vertelde ik. Het vrijzinnige liet ik maar even helemaal weg. Een meisje stelde als vraag: “Waarom moet je zo’n zwarte jurk aan en kun je geen gezellige jurk met bloemen aan?“ “Het zijn vaak ook gewoontes”, zei ik. Misschien had ik ook beter het woord ‘jurk’ niet voor toga moeten noemen. “Waarom vloeken sommige mensen zo, en noemen ze God of Christus in hun vloek?”, vroeg een ander. Uiteraard keek ik gepast zorgelijk bij die vraag. Aan het eind van een les kwamen enkele leerlingen mij bedanken. “Ik ben protestants”, zei een meisje daarbij. “Maar”, zei ik, “dan wist je toch alles al?” “Ja, maar u vertelde het zo mooi”, zei ze. Na de bijeenkomst zagen de representanten elkaar ook nog even. Ieder was opgetogen over het project en de verbroedering die het project beoogt. “Volgend jaar weer?” “Ja zeker!”

Katrijne Bezemer
voorganger van Zuid-Kennemerland en Voorburg-Sassenheim

Meer blogs …

Mythe of waarheid

De discussie over het wel of niet wijzigen van uitdrukkingen in de boeken van Roald Dahl, wat veel opwinding veroorzaakte, riep bij mij allerlei vragen op. En die vraagstukken zijn helemaal niet zo simpel te beantwoorden. Ik heb veel boeken en veel hadden er, als er met een moderne stofkam door mijn boekenkast heen was gegaan, niet meer gestaan. Om verschillende redenen. Het is zowaar nog ingewikkeld! Ik heb bijvoorbeeld een boek over mythen en sagen. Daar staat onder andere de mythe in van de geboorte van Boeddha. Maya, de moeder van  Boeddha, droomde dat een witte olifant, in welke gedaante de Boeddha geestelijk verbleef, haar zijde aanraakte. Tien maanden later werd Boeddha van onder haar rechterarm geboren. Wat niet in dat boek staat is het geboorteverhaal van Jezus Christus uit de maagd Maria. De schrijvers zagen dat laatste geboorteverhaal namelijk niet als een mythe maar als een waarheid. Moet nu een dergelijk mythologieboek gecensureerd worden omdat er een blanke superioriteitsvisie aan ten grondslag ligt?

Vrouwen en koloniën

Ik heb ook een wat oudere 20^e eeuwse encyclopedie. Er staan opvallend weinig vrouwen in genoemd. Moet nu die encyclopedie weg?  In mijn kunstboeken, ook die van de laatste jaren, staan daarentegen juist wèl weer relatief veel afbeeldingen van vrouwen. Maar dat betreft ook veel vrouwelijke naakten. Daar zijn ‘voldoende’ vrouwen te zien maar weer niet op de ‘gewenste manier’ weergegeven!  Moeten musea deze ‘pornografie’ nog wel vertonen? Diverse oude kinderboeken die ik nog bezit zijn hoogstwaarschijnlijk ook niet in orde. Ot en Sien houden zich in het boek van Jan Ligthart  ‘Ot en Sien in Nederlands Oost-Indië’, onbeschaamd in de vroegere kolonie op. Vader draagt witte tropenkleding. De mooie illustraties van C. Jetses hebben een nostalgische waarde maar het boek bevestigt ook vreselijke scheve verhoudingen tussen mensen. Kun je die boeken niet beter uit de handel halen? Je kunt hier vanuit diverse invalshoeken over denken. Wat voor de één goed en ‘bevrijdend’ is, is voor de ander griezelig en ‘beklemmend’. Ik weet geregeld niet meer wat ik zelf ergens van vind.

Katrijne Bezemer
voorganger in Zuid-Kennemerland en Voorburg

Meer blogs …

In Genesis vinden we het scheppingsverhaal. Dit verhaal is de basis geworden voor de klassieke christelijke theologie die de zondeval als fundament gebruikt voor de verzoeningstheorie. Die theorie komt er kort gezegd op neer dat door de zonde van de eerste mensen (Adam en Eva) alle mensen nadien belast zijn met de erfzonde en de kruisdood van Jezus nodig was om God weer met die zondige mensheid te verzoenen. De leer van de erfzonde is door Augustinus ontworpen, hoewel het woord zonde in Genesis niet voortkomt. Augustinus heeft dit ontleend aan Paulus die in zijn brief aan de Romeinen schrijft dat met de zonde van de eerste mens de universele dood over allen is gekomen omdat allen zondigen.

Alle theologie over Genesis ziet de mens als de kroon van de schepping, maar dat staat helemaal niet zo in de bijbel. In Genesis zijn de hemel en de aarde de hoofdzaak. In het veel uitgebreidere scheppingsverhaal in Job 38-40 vraagt God aan Job wat hij allemaal weet over de schepping. Heb jij ooit de morgen ontboden, de dageraad op zijn plaats gewezen? Ken jij de wetten van de hemel? Zo gaat het meer dan honderd regels door zonder dat de mens daarin één keer wordt genoemd. De spot in Gods vragen aan Job is duidelijk voelbaar. Hij toont Job een schepping waarin de mens maar een nietig schakeltje is in het grote universum.

Het gaat dus in de scheppingsverhalen van de bijbel niet om de zondeval en niet om de mens. Het gaat over de hele kosmos en de aarde en de mensheid maakt daar maar een heel klein deel van uit. In de omgang met de schepping past de mens daarom enige bescheidenheid. Die bescheidenheid, actueler dan ooit, ontbreekt dus in de niet-vrijzinnige christelijke theologie.

Johan de Wit
voorganger Walkartgemeenschap Zeist

Meer blogs …

Vandaag schijnt de zon. Dat is zo langzamerhand iets bijzonders. Het was voortdurend regen afgewisseld met grijze lucht. Een wolkendek waar geen zonnestraaltje doorheen kwam. En dan verlangt een Hollander naar eens wat anders. Maar het is maar goed, denk ik dan, om in Nederland te wonen, want als er iets afwisselend is dan is het wel het weer. Ooit verbleef ik in de tropen en als daar het regenseizoen aanbrak dan wist je niet waar je het zoeken moest.

Alles werd nat en overstromingen dreigden de boel onder water te zetten. En de regen hielt maar niet op. Er was één troost: de Nederlandse televisie maakte er melding van. Onze landsaard is zodanig dat het weer een grote rol in ons leven speelt. In de wachtkamer van een arts begint iemand over het weer om het ijs te breken. Vaak heerst er een haast angstig stilzwijgen en als dan iemand over het weer begint dan wordt daar dankbaar op ingegaan. In de tropen is zoiets haast niet mogelijk. Het licht gaat om zes uur aan en twaalf uur later weer uit. Een schemering is maar van heel korte duur. Het was daar zonnig of regenachtig, anders was er niet. Kortom, veel variatie was er niet.

Maar het is duidelijk: die op onze hoogte woont is gewend aan afwisseling. Die afwisseling gaat soms gepaard met prachtige luchten. Dat krijgen we er gratis bij. Voor de Hollandse luchten kwamen schilders vroeger van heinde en verre, ook uit het buitenland. Nergens was het licht zo bijzonder als in Nederland. Terwijl de strenge leer van de protestanten in vorige eeuwen bepaaldelijk geen vrijheid blijheid inhield. ’s Zondags tweemaal ter kerke om met angst en beven de nieuwe week te beginnen. Vrijzinnigheid was er niet bij. Dat men überhaupt vrij kon denken was dat slechts aan een enkeling gegeven.

Er was dus een grote tegenstelling in de sfeer van het land en de mentaliteit van de bewoners. Je kunt je afvragen of dat nog zo is. Als mensen soms na jaren terugkeren, dan zijn ze blij weer terug te zijn in Nederland waar alles zo goed geregeld is. Terwijl de Nederlander klaagt en moppert omdat er niets blijkt te kloppen. Het is crisis op crisis. Door de sleur van alle dag zou men uit het oog verliezen dat er meer is in het leven dan de crisis die heerst. Dat is zingeving in je leven.

Wouter B. Blokhuis

Meer blogs …