Mycorrhiza

Sinds ik ‘buiten’ woon interesseer ik me nog meer dan vroeger voor de natuur om mij heen. En als je je daar verder in verdiept kom je soms ook mooie woorden tegen, zoals bijvoorbeeld ‘mycorrhiza’. Even een klein lesje (bron: Artis Micropia):

Het woord mycorrhiza komt van het Griekse ‘mukès’ (zwam) en ‘rhiza’ (wortel). Een mycorrhiza is een symbiose tussen schimmels en plantenwortels. 92% van de plantenfamilies werkt samen met een schimmel. Bij een mycorrhiza hebben zowel de plant als de schimmel een voordeel. De plant levert suikers (producten van de fotosynthese) aan de schimmels, die op hun beurt voedingsstoffen en water uit de grond halen en aan de planten geven. Daarnaast kunnen mycorrhizaschimmels planten beschermen tegen ziekteverwekkers. Het mycelium, het netwerk van schimmeldraden, kan een enorm oppervlak bestrijken en daarmee het bereik van de plant sterk vergroten.

 Zo’n woord zingt dan een tijdje door mij heen en ondertussen raak ik meer en meer onder de indruk van de samenhang der dingen in de natuur. En als ik daar een beetje een beeld van heb, dan gaat mijn denken een stapje verder … Als het in de natuur allemaal zo mooi samenwerkt, hoe moet ik dan aankijken tegen wat wij mensen ervan gemaakt hebben?

Eén plant in één potje, dat is iets wat alleen wij mensen kunnen verzinnen. Dat is eenzaamheid ten top ……… Duizenden sparren netjes op een rij in een productiebos, vooral geen onderbegroeiing, want anders kunnen we er zo lastig bij … en verderop net zo’n perceel met larixen. Dat lijkt verdacht veel op segregatie of polarisatie …

Zo kan ik nog wel even doorgaan, maar vrolijk word ik er niet van.

Gelukkig zijn er (nog steeds of weer) ook mensen die oog hebben voor (bio)diversiteit, voor harmonieus samenleven, dwars door rangen en standen, kleur, gender, herkomst etc. Die inzien dat dat de manier is om in harmonie samen te leven op dit kleine speldenknopje in het onmetelijk universum. Het begint met een open ‘mind’ en open armen. Met elkaar ontmoeten en nieuwsgierig zijn naar elkaar en ontdekken hoe je elkaar kunt helpen en verrijken.

Ik pleit graag voor meer mycorrhiza in onze samenleving … Als vrijzinnigen past dat ons en moeten we daar een steentje aan bij kunnen dragen toch?!

Harry Rijken
oud-penningmeester van de landelijke vereniging en lid van de afdeling Lunteren. Hij schrijft columns voor Lunteren.
De blog is met toestemming overgenomen van de website van Vrijzinnig Lunteren

Meer blogs …

Razende stilstand

Haast

Na de drukke maand december volgen de relatief stille maanden januari en februari. Als het vriest ontstaat wel even drukte met de prangende vraag of de Elfstedentocht doorgang kan vinden. Meestal blijft het dan toch bij het rijden op de kleinere plassen en vaarten. Vlak bij mijn huis zijn dat vooral de slootjes die tussen de straten liggen. Kinderen gooien vaak takken op het ijs voordat het sterk is. Langs de kanten proberen ze er al op te staan. Ze hebben haast, ze kunnen niet meer wachten. Maar de natuur laat zich niet opjagen. Ze neemt de tijd die nodig is. Dat zou ons tot voorbeeld kunnen zijn.

Geen doel meer

In november kwam bij uitgeverij Boom het boek Democratie vraagt om religie uit, van de Duitse socioloog en maatschappijcriticus Hartmut Rosa. Rosa wijst op de haast en drukte die onze moderne samenleving kenmerkt. Velen, vooral jongeren, krijgen een burn-out. Rosa probeert met bewustwording dit tij te keren. Onze samenleving kenmerkt zich door ‘razende stilstand’ stelt Rosa. Het beeld wat je daarbij voor ogen kunt nemen is van een rad waarin een hamster of muis rent. Voor die diertjes is het rad een welkom tijdverdrijf. Maar voor een mens in zo’n rad is het anders.  Mensen willen dat er een doel is, een perspectief. Het rad biedt dat niet, je gaat nergens heen. Voor velen was het levensdoel, dat hun kinderen ‘beter terecht zouden komen dan zij zelf’. De razende stilstand houdt in dat ieder probeert een status quo te handhaven. Maar dat lukt niet meer. Er wordt steeds meer van je gevraagd wat je niet kunt leveren. Boosheid is het gevolg.

Religie als alternatief

Rosa ziet een betekenisvolle rol van religieuze gemeenschappen voor de politiek. De religieuze gemeenschappen kunnen, alleen door hun bestaan al, een nuttig alternatief voor deze ‘razende stilstand’ bieden. Zij hebben een andere tijdsindeling en volgen oude rituelen. Zij doen maar gedeeltelijk mee in de moderne ‘rat race’. Bovendien berichten zij hun volgelingen dat hun leven van betekenis is. Bieden zo ook onze vrijzinnige verenigingen een alternatief in de woeste storm van het alledaagse leven? Dat zou ons bestaan nog een extra betekenis geven.

Katrijne Bezemer
voorganger van Vrijzinnigen Voorburg/Sassenheim en Zuid-Kennemerland

Meer blogs …

Bridge over troubled water

Het jaar 2023 ligt achter ons. Het was in mijn herinnering geen vrolijk jaar. Een oorlog in Oekraïne en een vergeldingsoorlog van Israël tegen Hamas in Gaza. Het nieuws hierover was zo overweldigend dat er bijna geen aandacht meer was voor al die andere landen waarin het leven een hel is voor gewone mensen. Soedan, Jemen, Afghanistan, Irak, Syrië, de stammenstrijd op het Afrikaanse continent, je kunt er een ellenlange lijst van maken. Voor heel veel mensen is de aarde een onherbergzame plek geworden. Miljoenen mensen zijn op de vlucht, voor oorlog en geweld, voor armoede en onderdrukking. Je kunt zeggen dat dit al jaren zo is, maar wat er in Oekraïne en in Gaza gebeurt, raakt je diep in de ziel.

Er is een oud liedje van Annie M.G. Schmidt met de titel “Vluchten kan niet meer”. Het is van 1971, maar het thema van het liedje is nog steeds actueel. Waar zou je naar toe moeten als je een ander perspectief wilt hebben dan somberen over de toestand in de wereld? Frans Halsema en Jenny Arean zingen dat ze niet zouden weten waar ze naar toe zouden moeten. Hoe ver moet je gaan? . Het advies in het liedje is om je eigen alternatiefje te scheppen en met of zonder boterbriefje te schuilen bij elkaar.

Hoe bescheiden het advies ook is, dat is in wezen de kern: je kunt de wereld niet veranderen. Maar je kunt wel iets doen in je eigen kleine kring.

De wereld is vol troebelen. Maar als we in de kleine kring om ons heen onze best doen om voor elkaar de medemens te zijn zoals in het Evangelie bedoeld, dan slaan we een klein, maar toch wel waardevol bruggetje over de troebele wateren van deze wereld.

Johan de Wit
voorganger Zeist

Meer blogs …

Maakt liefde blind?

Obsessie

Een gesprekskring over vrouwelijke filosofen werd vorig seizoen afgesloten met een film van Digna Sinke over de Nederlandse filosofe Belle van Zuylen (1740-1805). De film laat uitvoerig haar relatie met Benjamin Constant zien, maar laat ook composities van haar hand horen en laat Belle denkbeelden uit haar omvangrijke oeuvre uitspreken. Na het bekijken van deze film merkte een lid van mijn gesprekskring heftig op dat ze Belle van Zuylen ‘schandalig’ vond. Ik begreep eerst niet wat ze bedoelde. Zij vond dat Belle van Zuylen met haar in de film hunkerende liefde en ‘obsessieve’ aandacht voor Benjamin Constant afbreuk deed aan haarzelf en in feite alle vrouwen. Belle van Zuylen was daarmee erg in haar achting gedaald.

Een held op sokken

Ik moest hier aan denken toen ik in de NRC de kritiek las op de nieuwe film over Napoleon (1769-1821) van de Britse regisseur Ridley Scott. De liefde van Napoleon voor zijn eerste echtgenote Joséphine wordt hierin breed uitgemeten. De Fransen (waar en wie specifiek weet ik niet) waren hier helemaal niet over te spreken. Napoleon is voor velen een held of op zijn minst een bijzonder persoon. In de film zou Napoleon als ‘watje’ zijn weergegeven. Zwijmelend naar zijn geliefde, steeds met haar bezig in gedachte, terwijl op het slagveld anderen hun leven waagden. Napoleon had ook tijdens een staatsgreep angstig gekeken. De film zou bovendien anti-Frans zijn!

Echte liefde maakt gelukkig

Maakt liefde inderdaad blind en je tot minder dan je bent? Gek genoeg is de algemene mening van psychologen dat ongelukkig en arm zijn juist leidt naar kortzichtigheid en bewustzijnsvernauwing. Liefde (en tevredenheid) zou daarentegen leiden naar een grotere intelligentie en een grotere openheid naar ‘het gelukkige toeval’! Dat laatste zorgt er voor dat het leven je meezit. Een mogelijkheid is dan dat helaas Belle en Napoleon zich ongelukkig voelden als ze aan hun geliefde dachten. Volgens de prachtige Bijbeltekst (1 Korintiërs 13) oordeelt de liefde in elk geval niet en is de echte liefde geduldig en vriendelijk. “Liefde is niet jaloers, vervalt niet in grootspraak, in eigendunk. Ze verheugt zich niet in onrecht, ze vindt vreugde in de waarheid. Ze kan alles verdragen, ze blijft geloven, blijft hopen, nooit geeft ze het op.” Ik wens ons allen een dergelijk liefdevol nieuw jaar toe.

Katrijne Bezemer
voorganger van de afdelingen Zuid-Kennemerland en Voorburg-Sassenheim

Meer blogs …

 

Voor wie bent U?

Geen tijd!

Ik sta net met mijn portemonnee in de hand bij de parkeerautomaat aan de Boerhaavelaan in Leiden als ik word aangesproken. “Mogen we u iets vragen,“ vraagt een jongen uit een groepje van vier. Ze zijn zo 16 jaar en hebben een migratie-achtergrond. “Nee niet nu, ik heb geen tijd”, zeg ik. Maar als de autozaken zijn geregeld besluit ik toch naar hen toe te lopen. Zo lang hoeft dit toch niet te duren.

In gesprek

“Wat wilde je vragen?” De jongen kijkt blij. “Voor wie bent U in Gaza?”, vraagt hij. “Ik denk niet zo in twee partijen. Ik vind het vreselijk als wie dan ook maar, andere mensen zo doodmaakt,” zeg ik. “Ik denk ook niet in twee groepen”, zegt de jongen. “Zijn jullie ook erg geschrokken van wat jullie zien en horen?“ Dat beamen ze. “Wat zou u doen als ze bij wijze van spreken zomaar uw huis binnen zouden komen en een kamer daarvan innemen?”, vraagt een van de andere jongens. “Je bedoelt, dat de Joden dat gedaan hebben met de Palestijnen,” zeg ik. Drie jongens kijken hun klasgenoot bewonderend aan. “De Joden zijn hier in de oorlog op een afgrijselijke manier behandeld en vermoord”, zeg ik. Gelukkig ontkennen ze dat niet. “Israël bombardeert onschuldige burgers”, zegt een ander. “Dat is toch erg.” “Ja, heel vreselijk. “Hamas had in de kibboetsen niets te zoeken”, zeg ik, “Ze hebben daar zomaar mensen vermoord.” Was er nu even een stilte zonder begrip? We staan daar met zijn vijven, allen wat somber. Dat verbindt ons. “Dank u wel”, zegt de jongen die me in eerste instantie aansprak. “Het beste jongens, dag!”

Opnieuw kijken

Aan het begin van de straat staat een standbeeld van Herman Boerhaave (1668-1738). Het ‘kijkt’ richting Leidsch Universitair Medisch Centrum. Boerhaave ging als hoogleraar en arts als eerste met studenten in opleiding langs de zieken. Hij voerde als het ware de co-schappen in. Studenten mogen niet afgaan op oude ideeën, boekenkennis of ‘hear-say’, vond hij. Ze moeten zelf oordelen en zelfstandig feiten onderzoeken. Het gaat om waarheid. Boerhaave werd ‘de leermeester van Europa’ genoemd.

Katrijne Bezemer
voorganger van Voorburg/Sassenheim en Bloemendaal

Meer blogs ….

Het menselijk gelaat

In de afgelopen maand werd er opnieuw veel gesproken over groepen: ‘de Israëliërs’, ‘de Palestijnen’. Je bent vóór de één en fel tégen de ander.
Bij de aanslag van Hamas werden ten minste 1.300 Israëliërs op gruwelijke wijze vermoord, waaronder 220 soldaten en 45 politieagenten en er waren meer dan 3.400 gewonden. Tweehonderd mensen werden ontvoerd en gegijzeld. Maar deze barbarij is voor de Israëlhaters een bijzaak, iets waar ze het niet over willen hebben. Een analist in een populaire talkshow zei zelfs: “De Joden hebben er wel een beetje om gevraagd…”

Bij de strijd tegen Hamas in de Gazastrook zijn op het moment dat ik schrijf 5791 Palestijnen om het leven gekomen, onder wie 2360 kinderen en 1292 vrouwen. Er zijn al meer dan 15.000 gewonden. Maar deze niet-proportionele geweldspoging om de terreurbeweging uit te schakelen is iets waar in Israël zelf en door westerse politici liever van wordt weggekeken. Zijn ze niet zelf verantwoordelijk voor deze ellende, Israël heeft het recht zichzelf te verdedigen.”

Maar het gaat in alle gevallen om mensen. De tranen staan in mijn ogen als ik op tv een moeder hartverscheurend zie huilen omdat haar man vermoord is en haar dochter is weggesleept naar één van de tunnels onder Gaza terwijl haar ouders eens werden omgebracht in de Holocaust. Ik zie niet een Israëliër, ik zie een mens.

De tranen staan in mijn ogen als ik de radeloosheid zie in de ogen van zovelen in Gaza omdat ze al zo lang opeen gepakt zitten in één groot kamp, omringd door dood en vernietiging en waar ze willens en wetens verstoken blijven van water, gezondheidszorg en elektriciteit. Ik zie niet Palestijnen, ik zie mensen.
Wat valt er nu partij te kiezen? Welk doel dient het om de ene of de andere vlag te hijsen? Er zijn aan twee kanten zoveel mensen gedood, gewond, voor hun verdere leven getekend door trauma. Het gaat om mensen. Op hun gezicht zie je peilloos verdriet, wanhoop, pijn. Niet dat ze tot een bepaalde groep behoren. Zouden mensen van beide vijandelijke groepen elkaar wel eens in de ogen zien en tot zich laten doordringen dat ze een medemens zien, ‘die is zoals ik’?

Er is een experiment dat in de psychologie wordt beschreven als een van de moeilijkste experimenten: kijk eens een ander vier minuten onafgebroken in de ogen. Dat brengt mensen dichter bij elkaar dan welk contact ook. Amnesty International heeft een video gemaakt waarin een aantal Europeanen vier minuten lang in de ogen kijken van vluchtelingen die nog geen jaar in Europa wonen. Amnesty hoopt met de video te laten zien dat we voorbij grenzen moeten kijken en elkaar meer moeten gaan zien voor wat we zijn: geen buitenlander, asielzoeker of vluchteling, mindere of meerdere, maar als mens. Bekijkt u eens dit filmpje op internet: ‘Look Beyond Borders’.

De Joodse filosoof Emmanuel Levinas (1906-1995) schreef over Het gezicht van de Ander: “De verschijning van het weerloze gelaat van de Ander kan mij ertoe bewegen de zorg voor het eigen ‘zijn’ te vergeten, de Ander doet dan, met andere woorden, een appèl op mijn verantwoordelijkheid.” Je wordt mens door een ander in de ogen te kijken. Aan fysiek geweld, aan het beroven van iemands vrijheid gaat dus, volgens Levinas, een fundamentele andere vorm van geweld vooraf: het ontwijken van de blik van de ander, de ontkenning van het gelaat. “Het gelaat toont, net als de naakte gestalte, de menselijke kwetsbaarheid. Het gelaat roept, vanwege de onmiddellijke kwetsbaarheid die het toont, op tot mededogen.”

Peter Korver
voorganger Majellakapel in Naarden-Bussum

Meer blogs …

Duurzaam leven

Oefenen in zelftucht

Als vrijzinnigen Nederland willen we van betekenis blijven voor de toekomst. Van belang is daarvoor om aan te sluiten bij het hedendaagse levensgevoel. Duurzaam leven is een duidelijk herkenbaar onderwerp. Ik heb al eerder in mijn blogs iets over denkbeelden van oude christelijke groeperingen geschreven, die van betekenis kunnen zijn voor onze tijd. De meest duidelijke en misschien wel nuttige lijn ligt op het terrein van de ascese. Het woord ascese, afkomstig uit het Oudgrieks kun je simpel vertalen met ‘zelftucht’. De ascese ontstond binnen het sportmilieu van de Grieken waarbij sporters zich hardden voor de lichamelijke strijd.

Bedachtzaamheid

Vanaf het begin van het christendom waren er altijd sekten en personen die het ideaal van de ascese volgden. Ze meenden dat lichamelijke tucht en het afstand doen van de geneugten van het lichaam, heiligheid zou stimuleren. Dus weinig eten (w.o. vaak geen vlees eten), geen alcoholische drank en seksuele onthouding. In feite afstand doen van alles wat het leven comfortabeler maakt. Dit soort ascese vind ik te extreem. Maar de ascese biedt ook de mogelijkheid de zelftucht op een breder terrein te zien. Ascese kun je vertalen als ‘bedachtzamer omgaan met wat alles wat je omringt.’ Op elk terrein.

Brede ascese

Je hoeft niet de opruimgoeroe Marie Kondo te volgen om te zien met hoeveel ‘dingen’ we ons leven delen. En hoeveel dat eist van onze omgeving, grondstoffen en natuur. Heb je nodig wat je koopt?  Zorg je goed voor wat je hebt? Loop je even extra naar de glasbak? En hoe ga je om met de mensen die je omringen? Ruim je geest op dat gebied ook eens op. Ten eerste zijn daar natuurlijk je familie, vrienden en kennissen. Maar dan volgen al die anderen. Mogen die er zijn? Mensen die je langs ziet lopen. Mensen in de rij bij de kassa. Mensen in de auto’s onderweg. Denk je ooit iets aardigs over hen zoals: “Ik hoop dat het je goed gaat”, in plaats van: “Je staat daar wel erg in de weg”. En dan de dieren en planten … Dat soort ascese spreekt me wel aan! Er is dan steeds weer veel te oefenen en leren.

Katrijne Bezemer
voorganger van de afdelingen Voorburg/Sassenheim en Zuid-Kennemerland

Meer blogs …

Hoop

Hoe zullen historici later de jaren 2000/2023 typeren? Het lijkt er wel op of er in deze periode geen einde komt aan alle rampspoed die de wereld teistert. Nu weer oorlog tussen de staat Israël en de Hamasbeweging, met al het menselijk leed dat daarmee gepaard gaat. De beelden zijn hartverscheurend en verdriet en machteloosheid overvallen je.

Daarnaast nog meer verontrustende ontwikkelingen. De oorlog van Rusland (Poetin) tegen Oekraïne duurt nu al bijna twee jaar en het einde is nog niet in zicht. Ook hier is het menselijk leed dat erdoor wordt aangericht overweldigend in zijn meedogenloosheid ten opzichte van de burgerslachtoffers. De mensenrechtenschendingen in regimes als die van Saoedi-Arabië, Afghanistan en Iran duren voort en er lijkt niets tegen te doen. In de Afrikaanse landen is het niet veel beter en er is hongersnood en burgeroorlog in landen als Soedan en Ethiopië.

Ook de natuur laat zich van een grimmige kant zien. Aardbevingen, overstromingen, grote bosbranden, orkanen en hittegolven op niet verwachte tijdstippen.

Zorgen, zorgen en nog eens zorgen. Is er dan niets positiefs zeggen over deze tijd?

Enigszins paradoxaal kun je zeggen dat juist de zorgen die wij ons maken, ook iets positiefs hebben. Want het betekent dat wij ons niet willen neerleggen bij een wereld die inhumaan is en geen recht doet aan de beginselen van het Evangelie zoals dat ons is overgeleverd. Wij willen de wereld anders en daarvoor hebben wij de hoop.

De hoop dat ooit, als wij daarnaar blijven streven, door mensen zal worden ingezien dat we niet kunnen volstaan met schouderophalen in het aangezicht van alle rampspoed die er is. Cynici mogen dan zeggen dat hoop niets anders is dan uitgestelde teleurstelling, maar daar ga ik niet in mee. Ik zeg liever: hoop verloren is al verloren.

Johan de Wit

Religieuze ervaringen

Leren van de meester

In mijn jeugd keek ik geboeid naar het televisieprogramma Kung Fu. Daarin speelde David Carradine de rol van Kwai Chang Caine die als kind in een shaolinklooster verbleef waar hij naast kung fu allerlei diepe wijsheden van een Chinese boeddhistische monnik leerde. De televisieafleveringen liepen meestal uit in een kung fu gevecht. Maar het waren de gesprekken van meester en leerling die mij aanspraken. Dat je als mens zo’n meester zou ontmoeten en zulke diepe inzichten zou verkrijgen! In de christelijke kerken lag de aandacht op het aannemen van denkbeelden en niet bij het jezelf in iets oefenen. Dat tekort heb ik zelf door de jaren aangevuld met vele cursussen op terreinen van new age, meditatie methoden en andere. En ja, dat ook gekoppeld aan langdurige studies zoals in de gnostiek.

Analyse van de westerse zoektocht

De filosoof Stine Jensen beschrijft in Go East (Ambo 2015) hoe de keuze ‘om iets te willen leren’ mensen nog steeds wegvoert van het christendom. Zelf ging zij lessen volgen in kundalini yoga waar ze ook werkelijk goed in werd. Als filosoof kon ze ook zichzelf analyseren. Ze zag dat de gelovige uitlatingen naar een God, die ze vanuit haar achtergrond ‘onacceptabel’ had gevonden, als onderdeel van een Oosterse training wel konden. Dat miskent helaas toch aspecten van de christelijke erfenis die heel waardevol en van betekenis zijn. Het zoeken naar het spirituele lijkt tegenwoordig nog meer dan in de jaren ‘70 en 2015 geworden tot: a) Nieuwe dingen leren. b) Je oefenen in iets. c) Ervaringen opdoen.

Mediteren met geiten

De spirituele draai die aan de zingeving wordt gegeven mag heel ruim zijn. Bij een boerderij in Brabant bijvoorbeeld bieden ze vakantiegasten: schilderen en koken, klankschalensessies, aura lezen, yoga, mediteren met geiten, paarden-coaching en verblijven in een mais-doolhof. Je kunt daar natuurlijk wat geringschattend over doen maar ik kan me desondanks voorstellen dat je richten op klankschalen of in het mais-doolhof ronddwalen een bijzondere ervaring is. Sommige van onze eigen afdelingen hebben deze thema’s trouwens ook in hun programma staan! Met een geit mediteren lijkt me ook een gebeurtenis. Dat een boerderij nu de plaats van een kerk, tempel of moskee inneemt dat is echt vernieuwend!

Katrijne Bezemer
voorganger van Zuid- Kennemerland en Voorburg/ Sassenheim

Meer blogs …

De kracht van de mythe

Het kost voorgangers die in de vrijzinnigheid werkzaam zijn, nogal eens moeite om aan belangstellende buitenstaanders met een paar woorden duidelijk te maken wat de inhoud is van het vrijzinnig geloven. Als mij gevraagd wordt “wat voor kerk is dat eigenlijk, die geloofsgemeenschap van jullie?” maak ik me er meestal van af met een paar one-liners zoals: Wij nemen de bijbel serieus maar niet letterlijk. Jezus is niet de zoon van God, maar een bijzonder mens dat ons tot een humane levenshouding inspireert.

Een mager antwoord, dat niet wijst op een christelijke geloofsovertuiging. Want die overtuiging is geen kenmerk van vrijzinnigheid. In onze kringen is de overheersende opvatting dat de christelijke dogmatiek gebaseerd is op mythen en het niet zinvol is om de leerstelligheden die op basis daarvan zijn geformuleerd, als waarheidsgetrouw te beschouwen.

Intussen zegt wat in het christendom aan geloofsovertuigingen op formule is gebracht, wel iets over de zeggingskracht van de mythe. Want ook als je de mening huldigt dat een mythe niet meer is dan een door mensen bedachte verklaring is van wat zich tussen het goddelijke en menselijke afspeelt, dan nog blijft staan dat die mythen in staat waren om mensen tot concrete uitspraken over God en mens te brengen. En die mensen er ook toe heeft gebracht om enorme kathedralen te bouwen die hen dichter bij God moesten brengen.

Vrijzinnigen bouwen geen kathedralen. Ze moeten zich tevreden stellen met eenvoudige plaatsen van samenkomst, waarin gereflecteerd wordt op de broosheid van het bestaan en de verwondering over dit leven op aarde. Hun religie is ontdaan van hoogverheven dogmatiek, maar ze zingen toch nog vaak (christelijke) liederen die naar de band tussen God en mens verwijzen. En ook dat zegt iets over de kracht van de mythe.

Johan de Wit
voorganger  Zeist

Meer blogs …